تلاش برای احیای بحران؟!

نسیبه پیرایش
چند هفته پیش اظهارات متفاوت محمدرضا باهنر بر سر موضوع حجاب، تندروها را عصبانی و ناچار به حمله علیه او کرد، حالا با گذشت روزها، حملات همچنان ادامه دارد. از رجانیوز و کیهان تا لشکر پیاده نظام جلیلی و برخی از چهره‌های جبهه پایداری در مجلس به تندی بر او تاخته‌اند. حتی صدا و سیما هم در برنامه شبکه افق عملا سعی کرد با گفت‌وگویی باهنر را وادار به عقب‌نشینی از صحبت خود کند که البته موفق نشد.
در چنین شرایطی دبیر ستاد امر به معروف تهران در نشست خبری از راه‌اندازی اتاق وضعیت عفاف و حجاب، فعال‌سازی ناظران مردمی و مقابله هوشمندانه با بی‌تفاوتی اجتماعی خبر می‌دهد به گفته روح‌الله مومن‌نسب، اولویت اصلی ستاد، آموزش، سازماندهی و به‌کارگیری بیش از ۸۰ هزار آمر به معروف و ۴۵۷۵ مربی و ضابط قضایی است.
این خبر اما بار دیگر تضاد درونی حاکمیت بر سر نحوه مواجهه با موضوع حجاب را آشکار کرد. در حالی که دولت مسعود پزشکیان تلاش دارد با واقع‌بینی و پرهیز از تنش، سیاست حجاب را از مسیر قهر و اجبار به گفت‌و‌گو و فرهنگ منتقل کند، جریان رادیکال همچنان در پی احیای همان سیاست‌هایی است که سال‌ها جز بحران، نتیجه‌ای نداشته‌اند.
در شرایط فعلی به نظر می‌رسد که حاکمیت آماده پذیرش تغییر عرف اجتماعی است. ضمن آن که مسیر عقلانی همان است که دولت پزشکیان در پیش گرفته؛ یعنی احترام به واقعیت جامعه، پرهیز از اجبار و گفت‌و‌گو با مردم. کافی است نگاهی به خیابان‌ها بیندازیم؛ واقعیت اجتماعی روشن است: زنان با پوشش‌های متنوع و اختیاری در سطح شهر حضور دارند و دیگر کسی شگفت‌زده نمی‌شود. نافرمانی مدنی نرم زنان، هنجار‌های بصری جامعه را تغییر داده است.
امروز نه آنچه اسمش را «بدحجابی» گذاشته بودند، شوک‌آور است و نه حضور بی‌روسری در اماکن عمومی غیرعادی به نظر می‌رسد. با این حال، هر بار که جامعه به سمت آرامش و عادی‌سازی پیش می‌رود، صدایی از دل جریان تندرو بلند می‌شود تا فضای سیاسی را دوباره ملتهب کند و اگر بتواند مسیر تصمیم‌سازی را تغییر دهد، احتمال بازگشت به تقابل اجتماعی دور از ذهن نیست.
اما در پاسخ اینکه چرا بخشی از ساختار سیاسی نمی‌خواهد از موضوع حجاب عبور کند؟ باید گفت که بحران برای این طیف، بخشی از سازوکار بقاست. آنها می‌دانند در فضای آرام و گفتگو محور، جایی برای تندروی و بسیج احساسات باقی نمی‌ماند؛ بنا بر این، هر بار که دولت یا جامعه گامی به سمت عقلانیت بر می‌دارند، بحران تازه‌ای می‌سازند؛ از طرح گشت‌های خودجوش گرفته تا احیای قرارگاه‌ها و اتاق‌های وضعیت، همه در خدمت یک هدف‌اند: باز تولید فضای دوگانه میان مردم و حاکمیت، و لو اینکه بهایش تشدید نارضایتی عمومی باشد!
اما در شرایط فعلی که اولویت نظام حجاب و عفاف نیست و در تلاش است تا مشروعیت خود را ترمیم کند، پافشاری بر اجبار، تنها به انزوا و بی‌اعتمادی بیشتر می‌انجامد. زمانی که شورای عالی امنیت ملی به این نتیجه رسیده که قانون عفاف و حجاب ابلاغ نشود، باید برای همه اتمام حجت باشد. نمی‌شود عده‌ای برخی نظرات شورای عالی امنیت ملی را قبول داشته باشند و به بعضی دیگر، تمکین نکنند و روی به تقابل بیاورند. از این روز به نظر می رسد حاکمیت باید هر چه سریعتر تا کشور را بیش از این وارد بحران نکرده اند، راه نفوذ و خودسری این جریانات را ببندد.