جنگ و صلح؟!

نسیبه پیرایش
این روزها ترامپ رئیس‌جمهور امریکا با تکرار تهدیدهایش، مرتبا در شیپور جنگ با ایران می‌دمد. البته این تهدیدها همراه است با یک جنگ روانی تمام عیار رسانه‌ای و فقط اظهارات چند خطی علی لاریجانی را کم داشت. او چند روز پیش گفته بود که «اگر امریکا وارد جنگ شود، ایران چاره ای جز استفاده از امکان ساخت بمب هسته ای نخواهد داشت.»
اگر چه تهدیدات ترامپ، واکنش‌های تند ایران و تحرکات نظامی در منطقه، همگی نشان می‌دهند که خطر درگیری بیش از هر زمان دیگری وجود دارد اما ارزیابی تحلیل‌گران این است که در حال حاضر احتمال حل و فصل سیاسی مسائل میان ایران و آمریکا بسیار بیشتر از وقوع جنگ است. اما در عین حال، هر اقدام یا واکنش حساب نشده از سوی طرفین، می‌تواند سرنوشت این بحران را کاملا تغییر دهد.
در ایران اما طبق معمول جنگ هم، موافقان و مخالفان سرسخت خود را دارد. عده ای جنگ را عین عزت و صلح و گفت‌وگو را مساوی با خواری و ذلت تفسیر می‌کنند و برخی معتقدند جلوی جنگ باید به هر نحو ممکن گرفته شود.
محسن مهدیان، مدیرمسئول روزنامه همشهری نوشته: «ایران دیگر ایران ۴۰ سال قبل و بلکه یک سال قبل هم نیست؛ هم تحریم‌ها را پشت سر گذاشته و هم به جهت هسته‌ای و نظامی قوی‌تر شده است. به‌جهت هسته‌ای در مرز تولید سلاح هسته‌ای است و منتظر اشاره فقهی رهبر انقلاب. در بعد نظامی نیز جرعه‌ای از توانش را در وعده صادق و انتقام سخت چشانده است. نقش ایران در منطقه نیز ده‌ها برابر تقویت شده است. امروز مقاومت چریکی و گروه‌های کوچک مقاومت، مزدوران نیابتی آمریکایی- صهیونیستی را بی‌آبرو کرده و نقش ایران را بیش از گذشته برجسته ساخته است.»
به گفته او «آمریکا نیز به جهات مختلف در جایگاه گذشته نیست؛ نه اقتصادش یار است، نه توان هزینه‌های بالای جنگ را دارد، نه بعد از طوفان‌الاقصی متحدان منطقه‌ای دارد، نه بعد از خروج خفت‌بار از عراق و افغانستان و بعد هم ذلت جهانی صهیونیسم، افکار عمومی‌اش با جنگ همراهی می‌کند، نه با این اختلافات جدید، دیگر خبری از همراهان اروپایی‌اش است و خلاصه به جهت شرایط سیاسی تمایلی به جنگ مستقیم دارد.»
وی همچنین نوشته: «خلاصه باید به جریان وحشت‌زده متمایل به مذاکره نشان داد که سخن از خودکشی برای فرار از مرگ، نه هوشمندانه است و نه شرافتمندانه و نه عاقلانه و نه کار به گرایش سیاسی و مذهبی افراد دارد. به‌ خود ‌آییم که غیر از خود، خبری نیست و قدرت اینجاست.»
در مقابل عباس عبدی با تاکید بر اینکه «بهتر است که در کنار نقد راهبرد کلان سیاست خارجی، بیش از هر چیز انتظارات خود را از نتایج سیاست رسمی منعکس کنیم و بحث‌های فنی درباره مذاکره، کیفیت آن، مستقیم یا غیرمستقیم بودن آن، علنی یا غیرعلنی بودن آن را به کارشناسان سیاست خارجی بسپاریم» نوشت: «اولین و مهم‌ترین انتظار پرهیز از جنگ است. مساله اصلی اجتناب از جنگ است، به این معنا که تمامی گام‌های معقول و شرافتمندانه را برای پرهیز از جنگ برداریم، حال اگر طرف مقابل سیاست جنگ‌طلبانه‌ای را پیش گرفت، دیگر مسوولیتی متوجه ایران نخواهد بود و مردم هم همراهی خواهند کرد و با تبعات آن کنار می‌آیند. ولی اگر ما هیچ گامی بر نداریم یا اجازه دهیم نیرو‌های تندرو که نانشان در جنگ و آجر شدن نان مردم است میدان‌دار باشند و به استقبال جنگ بروند، در این صورت انتظار همراهی مردم را نباید داشت و سرنوشت چنین ماجرایی نیز پیشاپیش روشن است.»
احمد زیدآبادی هم در کانال تلگرامی خود نوشت: «این روز‌ها برخی سخن از استراتژی کربلایی- عاشورایی می‌گویند و منظورشان این است که حتی به قیمت نابودی کامل کشور و از بین رفتن ایران باید در برابر آمریکا و اسرائیل ایستادگی کرد و جنگید! بار‌ها گفته و نوشته‌ام که این نوع برداشت از حرکت حسین بن علی که درود خدا بر او باد، بدترین و خطرناک‌ترین تحریفی است که از کربلا و عاشورا صورت گرفته است. حسین(ع) از موضع فردی خارج از نظام حاکم، برای حفظ شرافت و عزت شخصی خود تن به مرگ داد و حاضر به بیعت با یزید نشد. این موضوع، می‌تواند الگویی برای همۀ افراد شرافتمند در شرایط مشابه باشد، اما تبدیل آن به یک استراتژی حکومتی، بزرگ‌ترین ظلمی است.
که می‌توان نسبت به حسین(ع) روا داشت. حسین (ع) بعد از مرگ برادرش حسن (ع)، به مدت ده سال به عهدنامۀ صلح او با معاویه پایبندی کامل نشان داد و از مفاد آن تخطی نکرد؛ همان عهدنامه‌ای که طبق آن حسن (ع) که درود خدا بر او باد، قدرت و خلافت را به طور کامل به معاویه واگذار کرد و از این جهت مورد شماتت جمعی از یاران نزدیک خود قرار گرفت. بنا بر این، استراتژی کربلایی- عاشورایی می‌تواند استراتژی یک فرد یا سازمان مبارز باشد، اما در سطح دولت اساساً فاقد معناست. مهمترین کار ویژۀ هر دولت و حکومت با هر نوع ماهیت و ادعایی، حفظ موجودیت کشور و جان و مال اتباع است، اگر آنها را به خطر اندازد دیگر دولت نیست!»
در نهایت باید گفت حفظ تمامیت ارضی کشور و جان و مال مردم موضوعی نیست که مانند مسائل اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی فدای بازی های سیاسی فرصت طلبان و نان به نرخ روزخوران شود، یک لحظه غفلت در این زمینه یک عمر پشیمانی را به دنبال خواهد داشت.