کمیت پوشش اخبار انفجار بالا بود اما کیفیت و تنوع آن پایین
عملکرد صداوسیما در این حادثه، مانند بسیاری از پوشش‌های خبری دیگر، از نظر حرفه‌ای و کیفی بسیار ضعیف بوده است. متاسفانه، صداوسیما در این زمینه نتوانسته است که خبری دقیق، جامع و جذاب ارائه دهد. به جای آن که خبرها بر اساس ارزش خبری و واقعیات منتشر شوند، بیشتر بر اساس سلسله مراتب مقامات رسمی و رویکرد ایدئولوژیک تنظیم شده‌اند. این موضوع باعث کاهش کیفیت خبری و نارضایتی عمومی از عملکرد رسانه ملی شده است.
مهسا بهادری: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، روزی که بندر شهید رجایی، قلب تجاری ایران، به طرز هولناکی لرزید. انفجار مهیبی که در یکی از مهم‌ترین بخش‌های این بندر رخ داد، هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که این بندر پر جنب و جوش، که به‌طور معمول محور صادرات و واردات ایران است، روزی به چنین وضعیت بحرانی گرفتار شود. اما حادثه در دل آرامش بروز کرد و در روزی که هیچ نشانه‌ای از وقوع چنین فاجعه‌ای نبود، به سرعت افکار عمومی را درگیر کرد. خبرها از طریق کانال‌های مختلف رسانه‌ای در حال گسترش بود، و این‌بار بخش خبری صداوسیما در یک بزنگاه بحرانی، بدون سوگیری و در نهایت انصاف خبری ظاهر شد و واکنش به موقعی نشان داد.
مثلا اخبار ساعت ۱۴ که نزدیک به یک ساعت بود، حدود ۱۰ دقیقه و در صدر اخبار به این انفجار پرداخته شد. مصاحبه محمد آشوری، استاندار هرمزگان، مهرداد حسن‌زاده، مدیرکل مدیریت بحران هرمزگان و ارائه گزارش زنده از محل حادثه توسط خبرنگار صداوسیما بخشی از این ده دقیقه بود که علت حادثه هم سهل‌انگاری در نگهداری مواد قابل اشتعال اعلام شد. پرداخت به این ماجرا در شرایطی انجام شد که به بحث مذاکرات تنها ۷ دقیقه پرداخته شد. در بخش اخبار ساعت ۱۶ که در مجموع ۱۵ دقیقه بود، در صدر اخبار و به مدت ۵ دقیقه مجدد به حادثه انفجار پرداخته شد و علت همچنان سهل‌انگاری عنوان شد و البته در این میان با بابک محمودی رییس سازمان امداد و نجات نیز مصاحبه زنده انجام شد و به دیگر موضوعات خبری حدود ۱ تا دو دقیقه پرداخته شد.
اخبار ساعت ۱۷ هم در مجموع ۱۰ دقیقه بود که دو دقیقه از آن در مصاحبه مردمی به این حادثه اختصاص داشت و عوامل علت انفجار را در دست بررسی اعلام کردند و از هرگونه گمانه‌زنی پرهیز کردند و مجدد تنها یک دقیقه به دیگر اخبار اختصاص داشت. در اخبار ساعت ۱۸ هم که فقط ۱۰ دقیقه بود نزدیک به دو دقیقه به بازخوانی اخبار این حادثه پرداختند.
بخش خبری ساعت ۱۹ هم ۱۵ دقیقه بود که ۵ دقیقه از آن به این ماجرا اختصاص داشت و خلال آن به مصاحبه با اسماعیل مکی‌زاده، جانشین مدیر کل اداره دریانوردی و بنادر پرداخته شد.
بخش خبری ساعت ۲۱ هم ۴۵ دقیقه بود که مجدد حادثه انفجار در صدر اخبار قرار داشت و ۱۰ دقیقه به این موضو پرداخت شد که از این زمان سه دقیقه آن به گفت‌وگو با اسکند مومنی وزیر کشور اختصاص داشت.البته گفت‌وگوی ویژه خبری ساعت۲۲ به بحث مذاکرات اختصاص داشت.
به گزارش خبرآنلاین اما نکته حائز اهمیت درباره ماجرا این است که تحلیل‌گران رسانه‌ای سرعت و وسعت انتشار اخبار در تلویزیون و حتی کانال‌تلگرامی صداوسیما را به مراتب محدودتر از دیگر کانال‌های خبری تلگرامی اعلام کردند. در ادامه مصاحبه با کامبیز نوروزی، حقوقدان درباره بررسی نقاط ضعف عملکرد صداوسیما را می‌خوانید.
نظر شما درباره عملکرد صداوسیما در پوشش خبری حادثه انفجار بندر شهید رجایی چیست؟
عملکرد صداوسیما در این حادثه، مانند بسیاری از پوشش‌های خبری دیگر، از نظر حرفه‌ای و کیفی بسیار ضعیف بوده است. متاسفانه، صداوسیما در این زمینه نتوانسته است که خبری دقیق، جامع و جذاب ارائه دهد. به جای آن که خبرها بر اساس ارزش خبری و واقعیات منتشر شوند، بیشتر بر اساس سلسله مراتب مقامات رسمی و رویکرد ایدئولوژیک تنظیم شده‌اند. این موضوع باعث کاهش کیفیت خبری و نارضایتی عمومی از عملکرد رسانه ملی شده است.
سیاست خبری صداوسیما در این زمینه از اصول حرفه‌ای تبعیت می‌کند؟
سیاست خبری صداوسیما اساساً به اصول حرفه‌ای و جهانی توجه نمی‌کند. با وجود اینکه شبکه خبر به طور اختصاصی برای پوشش اخبار تاسیس شده و بخش‌های خبری مختلفی مانند «۲۰:۳۰» و «اخبار ساعت ۹» هم داریم؛ اما در عمل شاهد این هستیم که عملکرد خبری این بخش‌ها ناکارآمد است. این کمبود کارآیی نه تنها در پوشش اخبار داخلی، بلکه در پوشش اخبار خارجی هم مشهود است. مدیران این بخش‌ها در سیاست‌های خبری به طور واضح به دو ویژگی اصلی متکی هستند: اولاً نگاه ایدئولوژیک به خبر و دوم، انتخاب اخبار به شیوه‌ای که بیشتر منافع مقامات و سیاست‌های داخلی را پوشش دهد.
آیا کاهش اعتماد عمومی به اخبار تلویزیون را می‌توان یک نتیجه مستقیم از همین مشکلات دانست؟
کاهش اعتماد عمومی به اخبار تلویزیون یکی از پیامدهای اصلی این رویکردهای غیرحرفه‌ای است. وقتی اخبار به شکل ایدئولوژیک و بدون توجه به واقعیت‌ها و ارزش‌های خبری پوشش داده می‌شود، مردم شروع به شک کردن در صحت و دقت این اخبار می‌کنند. به علاوه، وقتی که اخبار به شیوه‌ای غیرجذاب و بدون توجه به نیازهای مخاطب ارائه می‌شوند، مردم به تدریج به منابع خبری دیگر روی می‌آورند که این خود باعث کاهش اعتبار صداوسیما می‌شود.
آیا صداوسیما می‌تواند به عنوان منبع اصلی خبر برای مردم باقی بماند؟
با چنین روندی که صداوسیما در پیش گرفته، بعید است که بتواند به عنوان منبع اصلی خبر برای مردم باقی بماند. اعتماد عمومی به اخبار تلویزیون به شدت کاهش یافته است و به نظر می‌رسد که مردم به دنبال منابع خبری معتبر و متنوع‌تر می‌روند. در دنیای امروز، رسانه‌های اجتماعی و دیگر منابع خبری در حال تبدیل شدن به منابع اصلی اخبار برای بسیاری از افراد هستند. مگر این که صداوسیما تغییرات اساسی در رویکرد خود ایجاد کند و به اصول حرفه‌ای پایبند باشد. یکی از مشکلات اساسی صداوسیما این است که به محض وقوع یک حادثه بزرگ، مانند انفجار در بندر شهید رجایی، به سرعت و به طور حرفه‌ای وارد عمل نمی‌شود. تا زمانی که تلویزیون خبری را اعلام کند یا تحلیلی ارائه دهد، مخاطبان این اخبار را از منابع دیگر مانند شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرامی دریافت کرده‌اند. حتی در این حادثه، کانال‌های تلگرامی بسیار سریع‌تر از صداوسیما عمل کردند و فیلم‌ها و عکس‌ها را از دقایق اولیه منتشر کردند.
این نشان می‌دهد که صداوسیما در اطلاع‌رسانی به شدت کند بوده است.
نظرات و تجربیات شما
