چراغ سبز ترامپ برای مذاکره

نسیبه پیرایش
بالاخره پس از چند هفته که همه منتظر اعلام رویکرد عملی ترامپ در مقابل کشورمان بودند، وی سه‌شنبه و همزمان با سفر نتانیاهو به امریکا، سندی را درباره ایران امضا کرد که به گفته او «خیلی سخت‌گیرانه» است و امیدوار است مجبور به استفاده از آن نشود. ترامپ تاکید کرد که ایالات متحده آمریکا به دنبال بررسی این خواهد بود که آیا قادر به معامله با ایران خواهد بود. یا خیر.
او همچنین مدعی شد که حق دارد از فروش نفت ایران به کشورهای دیگر جلوگیری کند. و اذعان کرد «ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد.»
ترامپ همچنین اعلام کرد: «آماده گفت‌وگو با رئیس جمهور ایران هستیم.» ترامپ دقایقی بعد از آنکه گفت آماده گفتگو با رئیس‌جمهور ایران است،‌ مدعی شد «اگر تهران بخواهد تلافی کند و من را بکشد؛ آنها را نابود خواهم کرد.»
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در رابطه با واکنش دولت نسبت به اظهارات ترامپ گفت: «سیاست‌های خارجی و سیاست‌های بین‌المللی ما همواره بر روی اصول مستحکمی پایدار بوده است و سه اصل ثابت عزت، حکمت و مصلحت در راس کارهای وزارت امور خارجه است.»
همزمان این اظهارات ترامپ با چراغ سبز عراقچی روبرو شد. سید عباس عراقچی در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران، بیان کرد: «در خصوص صحبت‌هایی که دیشب توسط رئیس جمهور آمریکا مطرح شد، معتقد هستم که فشار حداکثری یک تجربه شکست خورده است و امتحان مجدد آن نیز به شکست دیگری تبدیل خواهد شد. اگر موضوع اصلی این است که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نرود، این قابل حصول است. خیلی موضوع مشکلی نیست. ایران یک عضو متعهد NPT بوده است.»
وی در ادامه اظهار کرد: «مواضع ایران در خصوص سلاح هسته‌ای کاملا مشخص است. فتوای مقام معظم رهبری نیز وجود دارد که تکلیف را برای همه ما روشن کرده است.»
اما در میان صاحب نظران و کارشناسان برخی معتقدند که رئیس‌جمهور آمریکا چندان تحت تاثیر نتانیاهو و جوی که معمولا علیه ایران راه می‌اندازد قرار نگرفته است و لحن او در قبال ایران ستیزه‌جویانه نبوده است.
برخی هم معتقدند که ترامپ برخلاف ادعاها؛ حاضر به امضای فرمان نشد، اما پیچ و مهره فشار حداکثری را هم شل نکرد و تلاش کرد تا نشان دهد هر چند سخت‌گیر اما اهل معامله است. ظاهرا او از سیاستی که فورا سراغ سخت‌ترین گزینه می‌رفت عقب‌نشینی کرده ولی مانند هر تاجر دیگری؛ سعی می‌کند بیشترین سود را از هر معامله به دست آورد. برخی هم از این اظهارات با عنوان کیک و کُلت همزمان ترامپ برای ایران یاد کردند. در همه این واکنش‌ها، اما این سوال پر رنگ است که بالاخره ایران گزینه مذاکره را انتخاب خواهد کرد یا به رویه قبلی ادامه داده و احتمال درگیری با آمریکا را به جان می‌خرد.
در همین راستا، حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در دوره روحانی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جناب آقای پزشکیان، روش رییس جمهور جدید آمریکا در خصوصِ نزدیک‌ترین دوستانش، همانند دوره‌ی پیشین، ایجاد فضایی سخت در آغاز تعاملات فیمابین‌شان می‌باشد؛ آنچه که متعاقبا به سرعت تغییر می‌نماید.
روشی که پرزیدنت ترامپ در چند روز گذشته در مورد کانادا و مکزیک اعمال کرد و با عقلانیّت سیاسی مکزیک و کانادا، ابتدا به تعویق انداخته شد و پس از آن از طریق مذاکره به تفاهم خواهند رسید. از این رو، در خصوص ایران و آمریکا نیز که رابطه‌شان در اوج خصومت است، نمی‌توان انتظار داشت تا روشی دیگر برگزیده شود. با این وجود، رییس جمهور آمریکا، به جای اٍعمال روش سخت خود در برابر دوستانش یعنی فرمان اجرایی «Executive Order»، در مورد ایران از روشی کاملا سهل گیرانه‌تر یعنی «Executive Memoranda» یا «یادداشت ریاست جمهوری» که موقعیت اِعمالی و اِجرایی و حقوقیِ سهل‌تر و پایین‌تری دارد استفاده نمود. آن هم در حالی که هنوز با نخست‌وزیر اسرائیل دیدار نکرده و می‌خواهد او را در عمل انجام شده قرار دهد. اینجا است که با این تفاوتِ قابل توجه در نوع اقدام و با در نظر گرفتن سخنان او در حین امضا و این امر که متن امضا شده وضعیتِ حقوقی کاملا متزلزل‌تری برای ایران دارد، دو راه پدید خواهد آمد: ۱) روش دیپلماتیک، همانند مکزیک و کانادا و اروپا؛ ۲) روش تداوم خصومت همانند گذشته، و تغییر بعدی وضعیت خصومت به درگیری؛ لذا به نظر می‌رسد عقلانیّت سیاسی حکم می‌کند تا روش دیپلماتیکْ انتخاب گردیده.
و با اعلام آمادگی جهت مذاکره‌ی همه‌جانبه از طریق تماس تلفنی جنابعالی با دونالد ترامپ، وفق درخواست علنی و رسمی مذاکره از سوی ایشان، تفاهمی اولیه برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها و از بین بردن خطرات بعدی و احتمال بهره گیری از مکانیسم ماشه و شاید هم درگیری و جنگ فراهم شود.»
محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا نیز با انتشار ویدیویی از سخنان علی لاریجانی درباره الزامات مذاکره و متولی آن در شبکه اجتماعی ایکس نوشته: «تصمیم درباره مذاکره باید از یک مرکز سرچشمه بگیرد و یک متولی هم داشته باشد. شتابزدگی و حرف‌های غیرمسئولانه و پابرهنه دویدن روی صحنه دیپلماسی و صدای چندگانه نتیجه اش سردرگمی است و یاس مردم. هرکه می‌خواهد باشد.»
و در نهایت دکتر محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهور درباره مدل مذاکرات احتمالی آتی به اصلاحات نیوز گفت:« مهم این است که ببینیم چگونه می‌توان پیش رفت و چه راه‌هایی برای پیشرفت وجود دارد. آمریکا باید نشان دهد که چگونه می‌خواهد موانعی که ایجاد کرده است را بردارد.»