نماد تفرقه در کنفرانس وحدت!؟
سی‌وهشتمین همایش بین‌المللی وحدت اسلامی در حالی روز پنج‌شنبه در تهران برگزار شد که نماینده طالبان برای احترام به سرود ملی ایران از جای خود برنخاست. بهانه طالبان برای این رفتار زشت و به دور از آداب استفاده از موسیقی در سرود بود! چنانچه چند روز قبل در هنگام پخش سرود ملی پاکستان نیز سرکنسول طالبان در این کشور همین بی‌احترامی را کرده و همین بهانه را آورده بود!
نسیبه پیرایش
در حالی که اقدام سرکنسول طالبان در پاکستان بلافاصله با خشم و واکنش دیپلماتیک مقامات کشور میزبان همراه شد و حتی کاردار افغانستان در پاکستان به وزارت خارجه این کشور احضار شد اما در ایران واکنش وزارت خارجه، اکتفا به توییت حسن کاظمی قمی سرپرست سفارت ایران و نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در صفحه شخصی خود بود.
حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان نوشت: «عدم احترام به اصول دیپلماتیک با بهانه ممنوعیت نواختن موسیقی از مبادی شریعت معنا و مصداقی ندارد، چه اگر این بود استماع را نیز شامل می گردید.»
هر چند که با بالا گرفتن اعتراض و انتقادها به حرکت نماینده طالبان در نهایت وزارت خارجه ایران یک روز بعد مجبور به احضار سرپرست سفارت افغانستان در تهران شد و نماینده طالبان هم در توضیحاتی مضحک مدعی شد قصد بی احترامی به ایران را نداشته، اما واکنش‌ها به این اقدام طالبان در شبکه‌های اجتماعی فراوان و عمدتا حول محور انتقاد به نحوه تعامل جمهوری اسلامی با آنهاست.
سیدعباس موسوی، سفیر پیشین ایران در باکو نوشت: اخیرا نمایندگان به اصطلاح دیپلماتیک طالبان در پاکستان و ایران بدیهی ترین عرف و نزاکت دیپلماتیک یعنی برخاستن به احترام پخش سرود ملی کشور میزبان در یک مراسم رسمی را به بهانه شرعیات طالبانی رعایت نکردند. تعلیق دعوت از آنها به هرگونه مراسم رسمی تا اصلاح رویه خود بهترین کار است.
آذرى جهرمى، وزیر پیشین ارتباطات در واکنش به این قضیه نوشت: «در کنفرانس «وحدت اسلامی»، عدم قیام نماینده طالبان در هنگام پخش سرود ملّی ایران به نماد بی‌احترامی به آحاد مردم ایران و اختلاف تبدیل شده است و موجی نسبتا فراگیر در فضای مجازی به راه افتاده است که حاکی از عصبانیت کاربران ایرانی و همچنین طرح مطالبه اخراج مهاجران افغانی از ایران شده است. اینکه حواشی یک کنفرانس وحدت اسلامی با این سرعت تبدیل به اختلاف می‌شود، نشان می‌دهد برای ایجاد وحدت مبانی مهمتر و قابل توجه تری از صرف برگزاری یک کنفرانس بایستی مورد توجه قرار بگیرد.همچنین این سوال مطرح است که آیا اساسا طالبان قائل به وحدت اسلامی است که به این اجلاسیه وفاق دعوت شده است؟»
محمد علی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم نوشت: «اهانت طالبان به سرود ملی پاکستان و ایران و بر نخاستن نمایندگانشان، ریشه ایئولوژیک دارد. وقتی می گوییم اندیشه طالبانی از هزاران سلاحی که در اختیار طالبان بود و هست خطرناکتر است، یعنی این. این تفکر متحجر که موسیقی را کلا حرام می داند، همراه خودش دین و زندگی مردم را در همه جا، نابود می‌کند. جغرافیایش مهم نیست. بدنه اصلی مسلمانان در همه جا و منجمله در ایران با طالبان قصد وحدت ندارند. برگزار کنندگان کنفرانس وحدت در تهران حق ندارند طالبانی را در صف اول یا آخر این کنفرانس راه دهند.»
محمدحسن آصفری، فعال سیاسی اصولگرا نوشت: «هزینه هنگفت برای بلیط هواپیما، بهترین هتل در تهران نماینده طالبان رسم میهمانی را رعایت نکرد. وقتی نماینده «جنبش اصیل منطقه!» که امثال فهیم دشتی را کشته اند و همین چند روز پیش سالمرگش بود، به تهران دعوت می شود و ردیف اول می نشیند، نتیجه این وقاحت خواهد بود: تصور میکنند هویج هم میوه شده است!»
و در نهایت رویداد ۲۴ در پاسخ به این سوال که چرا ایران تا این اندازه با طالبان مماشات می‌کند؟ نوشت: «ایران در واپسین روز‌های سقوط دولت کابل و همزمان با نشست‌های آمریکا و طالبان در دوحه، هیاتی از طالبان را در تهران میزبانی کرد.
رئیس جمهور با تاکید بر این که مردم ایران در هشت سال دفاع مقدس امید دشمنان را ناامید کردند، گفت: امروز قدرت و بازدارندگی ایران ما باعث شده است هیچ اهریمنی به خود اجازه ندهد به خاک عزیز ما تجاوز کند.
این نشست با توجه به سابقه خصومت میان ایران و طالبان که با شهادت دیپلمات‌های ایران در مزار شریف به دست نیرو‌های طالبان در دهه ۷۰ به اوج خود رسیده بود، با تعجب و انتقاد بسیاری از فعالان سیاسی همراه شد. با این حال به نظر می‌رسید ایران با علم به سقوط قریب‌الوقوع دولت کابل، قصد دارد تعاملات سیاسی علنی با طالبان داشته باشد. عبارت «جنبش اصیل منطقه» در توصیف طالبان توسط نماینده اصولگرای تندرو در مجلس نشان داد رویه مماشات و دوستی با طالبان، رویکرد حاکمیتی است.
محمد جواد ظریف وزیر خارجه سابق در کتاب خاطراتش با نام «پایان شکیبایی» می‌گوید تغییر رویه ایران در قبال طالبان از سال‌ها پیش آغاز شده بود. او می‌گوید در زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، سیاست همزمانی دیپلماسی و میدان در قبال افغانستان تغییر کرده و حاکمیت تصمیم گرفته دیپلماسی را به میدان بسپارد.
علت این تصمیم از نظر ظریف، اولویت ایران برای مقابله با آمریکا بود. ظریف می‌نویسد یکی از اشتباهات جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان این بود که «برخورد با امریکا را بیشتر از هر چیز دیگر اولویت داد» در حالی‌که دیگر کشور‌ها واقعیت‌های دیگر را نیز مد نظر قرار دادند و تصمیم‌ها و سیاست‌های خود را براساس آن بنا نهادند. مثلا به زعم ظریف، چین و روسیه با گروه طالبان رویکرد متفاوت داشتند و منافع ملی و گروهی خود را فدای درگیری با امریکا نکردند.
در نتیجه این سیاست، با روی کار آمدن دوباره دولت طالبان در افغانستان، ایران به رغم عدم به رسمیت شناختن این دولت، یکی از اولین کشور‌هایی بود که بدون دردسر سفارت افغانستان در پایتختش را به نمایندگان طالبان تقدیم کرد. ظریف در کتاب خاطراتش می‌گوید از نظر او چیره‌شدن میدان بر دیپلماسی در سیاست ایران در قبال افغانستان و اولویت دادن به مقابله با آمریکا، باعث شد که «در بهار ۱۴۰۲ طالبان در برابر ایران گستاخی کند و این اوج سیاست نادرست ایران در قبال طالبان بود.»
درگیری‌های طالبان با ایران به همینجا ختم نشد. مساله حقابه ایران از هیرمند به چالش بزرگی تبدیل شد. اردیبهشت ۱۴۰۲ زمانی که ابراهیم رئیسی درباره حقابه مردم سیستان و بلوچستان به حاکمان افغانستان هشدار داد، واکنش طالبانی‌ها چیزی فراتر از اهانت بود. با این وجود هیچ نشانه‌ای دال بر تغییر سیاست مماشات ایران در قبال طالبان به چشم نمی‌خورد. در مساله بی‌احترامی نماینده طالبان به سرود ملی ایران، کمترین انتظار این بود که وزارت خارجه ایران مراتب نارضایتی خود را اعلام کند. محدود‌کردن واکنش ایران به یک توییت سفیر، آن هم با لحنی بسیار همدلانه نه دیپلماتیک است و نه ملی.»
نظرات و تجربیات شما
