مذاکرات هسته‌ای که در وین جریان دارد یا به عبارت دقیق‌تر جریان داشت و حالا تقریبا متوقف شده؛ مانع از آن شد که مذاکرات ایرانی – سعودی در مرکز توجهات باشد. این رایزنی‌ها نیز اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند نقش موثر در روابط دو کشور و اوضاع منطقه و حتی همان مذاکرات وین داشته باشد.
به گزارش نامه نیوز، این مذاکرات با ابتکار عراق و ابتدا در سطح امنیتی آغاز شد تا شاید گره‌ای از کلاف پیچیده روابط ایران و عربستان که در سال ۲۰۱۶ و در پی ماجرای حمله به سفارت آنها در ایران قطع شده است، باز کند. چهار دور از مذاکراتی که تا کنون برگزار شده البته مدام مثبت و سازنده توصیف شده اما نتیجه خاصی هم نداشته است. البته کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که وضعیت یمن و ناگزیر بودن عربستان به عقب‌نشینی در آنجا می‌تواند به این مذاکرات کمک کند چون یکی از اصلی‌ترین چالش‌های دو کشور جنگ یمن است. البته مذاکرات هسته‌ای و روابط ایران با غرب و آمریکا هم برای عربستانی‌ها خیلی مهم است. به هر روی خیلی وقت است که همه منتظر برگزاری دور پنجم این گفت‌وگوها بودند و حالا خبرگزاری روسی اسپوتنیک ادعا کرده که این رایزنی‌ها پنجشنبه در بغداد و در فضایی بسیار مثبت برگزار شده است.
گفتنی است که قرار بود دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان اسفند پارسال برگزار شود اما به دنبال اقدام عربستان سعودی در اعدام جمعی شماری از شهروندان شیعه این کشور متوقف شد.
کارشناسان بر این نظرند که احیای روابط تهران و ریاض تا حد زیادی به دیگر مسائل مانند احیای برجام و رخدادهای جنگ یمن بستگی خواهد داشت. در چنین شرایطی، اعلام آتش‌بس دو ماهه در یمن می‌تواند به از سرگیری مذاکرات ریاض و تهران با میانجی‌گری بغداد کمک کند، نکته‌ای که وزیر خارجه عراق هم به آن اشاره کرد. فواد حسین وزیر خارجه عراق نیز تاکید کرده است که اعلام آتش‌بس در یمن می‌تواند یکی از دلایل برای ازسرگیری گفتگوهای ریاض و تهران باشد.
نکته مهم دیگری که در این خصوص نمی‌توان نادیده انگاشت، مربوط به سردرگمی سعودی‌ها در مذاکرات غیرعلنی با تهران می‌باشد. یکی از مهم‌ترین موانع در این مسیر، عدم حضور عربستان سعودی در مذاکرات به عنوان بازیگری مستقل است! وابستگی ریاض به واشنگتن و حتی رژیم صهیونیستی و برخی متحدانش در شورای همکاری خلیج فارس سبب شده است تا ریاض بعضا از ریل مذاکرات واقعی و موثر با تهران فاصله بگیرد. سعودی‌ها از یک سو با واقعیات جاری در منطقه و حوزه روابط بین الملل مواجه هستند: زمینگر شدن در میدان یمن، رویگردانی برخی مقامات آمریکایی از بن سلمان، آغاز روند کاهش نیاز غرب به نفت سعودی‌ها، مخالفت افکار عمومی منطقه با سیطره عربستان بر غرب آسیا و …. جملگی عوامل زمینه ساز حضور ریاض در مذاکره با تهران تلقی می شوند.
بدیهی است که چنین سردرگمی و تناقضی مانع از به نتیجه رسیدن مذاکرات ریاض با تهران خواهد شد. از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که ریاض بر اساس انگیزه‌های ایجابی پای میز مذاکرات غیرعلنی با تهران حاضر نشده است. همان گونه که اشاره شد، با افزایش مصادیق استیصال و شکست منطقه‌ای ریاض، دربار سعودی خواستار برگزاری چنین مذاکراتی شده است. هر چند تهران از مذاکره با عربستان و تقویت ابعاد گوناگون دیپلماسی منطقه‌ای حمایت می‌کند، اما با گاردی بسته و محتاطانه رویکرد سعودی‌ها در این مذاکرات را رصد می‌کند. در هر حال، سعودی‌ها هنوز از مسیر غیر قابل توجیه و خطرناکی که طی دهه‌های گذشته و اخیر در منطقه در پیش گرفته‌اند بازنگشته‌اند!
در همین رابطه روزنامه العرب در تحلیلی درباره دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان نوشت: دلیل برگزاری دور جدید نشست‌های ایران و عربستان سعودی گفت‌وگو برای گفت‌وگو است.
به گزارش ایلنا، روزنامه العرب در گزارشی به جزئیات برگزاری دور جدید این گفت‌وگوها پرداخت و نوشت: دور جدید گفت‌وگوها میان ایران و عربستان سعودی در حالی برگزار شد که به گفته ناظران غیرقابل درک است؛ چراکه هنوز تنش میان دو کشور به دلیل حملات انصارالله علیه تاسیسات نفتی سعودی ادامه دارد و به نظر می‌رسد دلیل برگزاری نشست‌های دوجانبه ایران و عربستان گفت‌وگو برای گفت‌وگو است.
این رسانه مدعی شد که به گفته ناظران، عربستان انتظار هیچ نتیجه‌ای از گفت‌وگو با ایران ندارد، اما درهای گفت‌وگو را با خود باز نگه می‌دارد تا از مصادره به مطلوب این گفت‌وگوها از سوی ایران جلوگیری کند. به ویژه با توجه به درخواست‌های دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از تهران مبنی بر اینکه حفظ آرامش با مخالفان منطقه‌ای را شرط احیای توافق هسته‌ای دانسته است.
نویسنده این گزارش با استناد به اظهارات ناظران نوشت: ریاض با توجه به منافع خود و با توجه به تحولات کنونی منطقه، به ویژه تغییر موضع آمریکا در دوره دولت بایدن نسبت به ایران، رویکرد محتاطانه‌ای را در موضع خود در مورد گفت‌وگو با تهران در پیش گرفته است. به خصوص که تغییر مواضع آمریکا در دوران جو بایدن نسبت به ایران شاهد درجاتی از تساهل در مقایسه با موضعی که در دولت سلف او، دونالد ترامپ نسبت به ایران وجود داشت و راه فشار حداکثری را بر تهران در پیش گرفته بود، است.
عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ روابطش را پس از حمله معترضان به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه سعودی به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد قطع کرد.
- نویسنده : نسیبه پیرایش
