فرمان هدایت رسانه‌ها دست جریان افراطی است

*علیرضا کیانپور
مذاکرات ایران و آمریکا سرانجام به میزبانی عمان آغاز شد و بنابر آن‌چه تا این لحظه درباره جزئیات این مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا منتشر شده، علاوه‌بر سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران که ریاست هیات مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی را برعهده دارد و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور غرب آسیا که مسئول تیم مذاکره‌کنندگان ایالات متحده است، سید بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان نیز در این مذاکرات حضور دارد تا درقامت میانجی ایران و آمریکا روند مذاکرات را پیش ببرد. نکته حائز اهمیت آن‌که ظاهراً طرفین اصلی مذاکرات برای آن‌که غیرمستقیم و با واسطه بودن گفت‌وگوها، خدشه‌ای در روند مذاکرات ایجاد نکند و احیاناً اشتباهی در انتقال پیام طرفین به یکدیگر رقم نخورد، مذاکرات را به‌طور مکتوب انجام می‌دهند.
همچنین در شرایطی که در سال‌های گذشته حملات شدیدی علیه برجام و نتایج مذاکرات میانه دهه ۹۰ خورشیدی میان ایران و گروه ۱+۵ انجام می‌شد و ترامپ نیز با انتقاد گاه و بیگاه از برجام آن توافق را «وحشتناک و یک‌طرفه» توصیف کرده بود، حالا تهران تاکید دارد که منطق مذاکراتی در این گفت‌وگوها، منطق مذاکراتی برجام یعنی اعتمادسازی در برابر رفع تحریم‌ها خواهد بود و به نظر می‌رسد واشنگتن نیز این شرط تهران را پذیرفته است.
آن‌چه، اما در جریان این مذاکرات و همچنین در روز‌های پیش از آغاز مذاکرات مسقط، به‌عنوان نقطه ضعف ایران در این مذاکرات به چشم آمد، پوشش و اقدامات رسانه‌ای مذاکرات مسقط بود. این درحالی بود که حتی آغاز مذاکرات و تفاهم طرفین برای ازسرگیری این گفت‌و‌گو‌ها نیز ازسوی دونالد ترامپ اعلام شد و عراقچی ساعاتی پس از سخنان ترامپ، در توییتی گفته‌های رئیس‌جمهور آمریکا را تایید کرد تا عملاً تهران در بحث رسانه‌ای مذاکرات از همان ابتدا یک گام از واشنگتن عقب بماند. نکته‌ای که به باور یک تحلیلگر سیاسی که سابقه وزارت در دولت اصلاحات را نیز در کارنامه دارد، عمدتاً ناشی از آن است که «رسانه‌های جریان اصلی ایران در اختیار تندروهاست و این جریان افراطی است که فرمان هدایت رسانه‌های جمهوری اسلامی را در دست دارد.»
علی صوفی که در این رابطه به گفت‌و‌گو نشسته، می‌گوید: «متاسفانه از همان زمان که دونالد ترامپ از تفاهم تهران و واشنگتن برای ازسرگیری مذاکرات به میزبانی مسقط خبر داد و حتی پیش از آن، در بازه زمانی که رئیس‌جمهور ایالات متحده و رهبری جمهوری اسلامی مشغول نامه‌نگاری در این رابطه بودند، ما یک گام از طرف مقابل در بحث رسانه‌ای عقب ماندیم و متاسفانه در ادامه نیز نتوانستیم این فاصله را جبران کنیم.»
او با اشاره به این‌که در این مدت تقریباً تمامی جزئیات درباره چند و، چون مذاکرات ازسوی رسانه‌های امریکایی منتشر شده، گفت: «رسانه‌های جریان اصلی ایران در حالی در انتشار جزئیات و اخبار مربوط به مذاکرات کاملاً منفعل بودند که همزمان به‌جای حمایت تام و تمام از تیم مذاکره‌کنندگان ایران، اقدام به سم‌پاشی علیه مذاکرات کردند و این رفتار به‌ویژه در چند روزنامه همچون روزنامه کیهان و مهمتر از آن، در برنامه‌هایی که در روز‌های پیش از آغاز مذاکرات ازطریق شبکه‌های مختلف صداوسیمای جمهوری اسلامی پخش شد، به چشم آمد.»
دبیرکل حزب پیشروی اصلاحات که معتقد است «این رفتار رسانه‌ای رسانه‌های جریان اصلی ایران رفتاری بسیار عجیب و غیرحرفه‌ای بوده»، می‌گوید: «متاسفانه امروز غلبه رسانه‌ای با تندروهاست و این جریان افراطی و رادیکال در منتهی‌الیه جناح راست است که فرمان رسانه‌ها را به دست گرفته است.» او با تاکید بر این‌که «این رفتار رسانه‌ای تندرو‌ها آشکارا در تضاد با مواضع رهبری است»، گفت: «به نظر می‌رسد این جریان‌ها حتی از این‌که مقابل مواضع رهبری درباره مذاکرات، موضع‌گیری کنند و از مواضع رهبری پشتیبانی نکنند نیز ابایی ندارند.»
صوفی در عین حال در پاسخ به پرسش دیگر درباره فضای کلی حاکم بر مذاکرات و فرجام احتمالی مذاکراتی که از امروز در مسقط آغاز شده، گفت: «فضای کلی مثبت است؛ واقعیت این است که در داخل کشور اکثریت قاطع شهروندان خواستار مذاکرات هستند؛ هرچند متاسفانه مافیایی که در بخش‌هایی از حاکمیت نفوذ کرده و تنها به منافع اقتصادی خود می‌اندیشد و در سال‌های گذشته نیز صرفاً مشغول کاسبی از تحریم‌ها بوده، از هیچ اقدامی که مانع از دستیابی طرفین به توافق باشد، فروگذار نمی‌کند.»
او تصریح کرد: «واقعیت آن است که تنها شخص رهبری است که می‌توانند این افراد را سرجایشان را بنشانند و مانع از سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات شوند؛ بنابراین باید امیدوار باشیم که در روز‌های پیش‌رو ایشان با اعلام موضع قاطع در حمایت از مذاکرات، مانع از ادامه کارشکنی تندرو‌ها شوند.»
این چهره سیاسی اصلاح‌طلب همچنین با تاکید بر این‌که «عزم و اراده طرفین مذاکرات برای دستیابی به توافق، راسخ است و هم ایران و هم امریکا با جدیت وارد مذاکرات شده‌اند»، گفت: «این عزم و اراده راسخ طرفین باعث می‌شود که بتوان نسبت‌به نتایج مذاکرات خوشبین باشیم.»او یادآور شد: «ما باید این مهم را درنظر داشته باشیم که شرایط‌مان بسیار شکننده است و نمی‌توانیم خود را به تغافل بزنیم و بگوییم شرایط‌مان مشابه شرایطی است که در آستانه مذاکرات برجام داشتیم.
متاسفانه اوضاع ما چه به لحاظ اقتصادی و چه از جنبه‌های دیگر بسیار متفاوت از زمانی است که درگیر مذاکرات برجام بودیم و شرایطی از هر لحاظ نامساعدتر از آن زمان داریم.»
وی با اشاره به «ناترازی گسترده در بخش‌های مختلف»، گفت: «درمجموع شرایط کشور به‌نحوی است که تنها یک دیپلماسی پویا و سازنده می‌تواند ما را از این اوضاع و شرایط ناگوار خارج کند و درنتیجه لازم است از فرصتی که هم‌اکنون در اختیار داریم، حداکثر استفاده را ببریم؛ چراکه بی‌تردید اگر در این حوزه موفق نباشیم، با بحران‌های اجتماعی مواجه خواهیم شد.»
صوفی که معتقد است «شرایط نامساعد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران باعث شده که راهی جز تلطیف فضای دیپلماسی و سیاست خارجی نداشته باشیم و سعی کنیم با نشان دادن انعطاف لازم در مذاکرات پیش‌رو، زمینه دستیابی به توافق را فراهم کنیم»گفت: «البته این رفتار در مذاکرات، به هیچ عنوان به معنای آن نیست که به زیاده‌خواهی‌های آمریکا تن بدهیم و هر آن‌چه آنها گفتند و خواستند، چشم بسته بپذیریم؛ بلکه باید به‌نحوی عمل کنیم که هم منافع ملی را تامین کنیم و هم خدایی‌ناکرده خدشه‌ای به امنیت کشورمان وارد نشود.»دبیرکل حزب پیشروی اصلاحات با تاکید بر این‌که «راهبرد و رویکردی که رهبری و مجموعه حاکمیت در پیش گرفته که یک باره وارد مذاکره درباره امور مختلف نشویم، راهبرد درست و معقولی است»، گفت: «لازم است مذاکرات را با بحث درباره مسائل هسته‌ای آغاز کنیم و اگر در بحث هسته‌ای به نتیجه رسیدیم، به تدریج به سمت گفت‌و‌گو درباره سایر مسائل برویم.» صوفی تصریح کرد: «درواقع درصورتی که بتوانیم مشکلات هسته‌ای را مرتفع کنیم، ممکن است این فضا ایجاد شود که بتوانیم در آینده درباره سایر مسائل نیز صحبت کنیم. چراکه منافع حفظ بقا خط قرمز ماست و نمی‌توانیم برسر این منافع معامله کنیم.»