فخرفروشی معضلی تازه برای ایرانیان

نسیبه پیرایش
این روزها فخر فروشی اصحاب قدرت و اهالی هنر به معضلی در میان مردم تبدیل شده است. در حالی که ایرانیان با انواع مشکلات ریز و درشت اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی دست و پنجه نرم می‌کنند، همراهی در کلام و در عمل و عدم نمایش قدرت و ثروت کمترین توقعی است که از چهره های سیاسی و هنرمندان دارند. موضوعی که البته عمل به آن برای برخی بسیار دشوار است.
همین چند روز پیش بود که انتشار فیلم عروسی دختر علی شمخانی با سبک و سیاقی متفاوت از آنچه در میان عموم مردم می گذرد روان همه را جریحه دار کرد. از لباس عروسی ستایش شمخانی با یقه باز و دکلته و مادر ایشان که لباس شبی آبی‌رنگ از جنس دانتل و با پشت و پهلو‌های باز پوشیده بود تا نحوه ورود شمخانی به سالن هتلی لوکس در حالی که به سبکی غربی، عروس را در سالن همراهی می‌کرد، نمایش تجمل و ثروت بود در حالی که اکثر ایرانیان برای گذران زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند و بسیاری از جوانان توانایی ازدواج را ندارند.
اما هنوز این خبر از داغی نیفتاده که مصاحبه جنجالی یک سلبریتی بار دیگر همه را خشمگین و فضای مجازی را مملو از انتقاد کرد. «بچه زعفرانیه، ونک به پایین را پایین‌شهر می‌داند و نگران است که بگویند چون شوهر پولدار کرده این حرف‌ها را می‌زند…»
این جملات، چکیده تمام آن چیزی است که فریبا نادری در گفت‌وگوی اخیر خود با لحنی که به شوخی طعنه می‌زند گفته است و همین‌ها نام او را به ترند داغِ شبکه‌های اجتماعی تبدیل کرده است؛ نوعی از مطرح شدنِ نام که البته اصلا به نفع او نیست.
در واقع جمله‌ فریبا نادری فقط درباره «زعفرانیه» یا «ونک» نیست. او ناخواسته از زبانی استفاده کرده که در فرهنگ شهری امروز، نشانه‌ای از تمایز و برتری تلقی می‌شود. این لحن، بازتاب یک ذهنیت ریشه‌دار در بخش‌هایی از جامعه است که هنوز محل زندگی را با جایگاه اجتماعی افراد یکی می‌دانند.
کارشناسان معتقدند وقتی یک بازیگر در برابر بینندگان، مرز میان خود و دیگران را با عنوان پایین ‌شهر مشخص می‌کند، آنچه در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد صرفاً توصیف محل سکونت نیست، بلکه تأیید یک نابرابری و اختلاف طبقاتی است که مایه فخر فروشی می‌شود.
از نظر کارشناسان، جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری نسبت به نشانه‌های تبعیض حساس شده است. مشکلات و تنگناهای اقتصادی و تجربه ملموس فاصله طبقاتی، باعث شده تا کوچک‌ترین نشانه از فخرفروشی حتی با لحنی شبیه به شوخی‌ با واکنش منفی جمعی مواجه شود.
نادری در ادامۀ گفتگو نیز ناخود آگاه به این برداشت دامن می‌زند؛ آن‌جا که می‌گوید: «حالا که این‌ها را می‌گویم باز هم می‌گویند شوهرِ پولدار کرده و از این حرف‌ها می‌زند.»
سپس برای تلطیف گفته‌هایش، به سابقه‌ خانوادگی اشاره می‌کند و می‌گوید مادر بزرگش ساکن محله مولوی تهران بوده است، اما در پایان گفت‌وگو در پاسخ به شوخی مجری، با خنده می‌گوید: «اگر در خانه زعفرانیه هم نمانم، می‌روم خانه پدرم در ونک!» جمله‌ای که عملاً گفته‌های قبلی را دوباره تثبیت می‌کند و به مخاطب هشدار می‌دهد که با یک بچۀ بالا طرف است!
اما واکنش شدید کاربران شبکه‌های اجتماعی به این جمله، صرفاً از سر مخالفت با یک بازیگر نبود. در این ماجرا، نکته مهم سرعت و شدت واکنش‌ها بود. در دوره‌ای که شبکه‌های اجتماعی هر گفته‌ای را در چند ساعت به سوژه‌ای فراگیر تبدیل می‌کنند، بخش کوتاهی از گفت‌وگوی فریبا نادری کافی بود تا نام او به ترند روز برسد. واکنش‌ها به این اتفاق نشان داد که افکار عمومی نسبت به این نوع مرزگذاری بی‌تفاوت نیست و حتی ممکن است به سرعت به بحث و نقد جمعی برسد.
البته که داشتن توقع نگاه و تحلیل سیاسی از تمام سلبریتی‌های ایرانی کاری اشتباه است، اما می‌توان توقع داشت که با فخر فروشی بیجا و رفتار‌های غلط به روان رنجور و آسیب دیده مردم ضربه نزنند.