درباره آغاز دوباره مذاکرات هسته‌ای
خبر آغاز مجدد مذاکرات هسته‌ای ایران و اروپا در روزهای گذشته و پس از تصویب قطعنامه شورای حکام علیه برنامه هسته‌ای کشورمان واکنش‌های فراوانی را در فضای رسانه‌ای در پی داشته است.
نسیبه پیرایش
بر اساس خبرهای منتشر شده، هیات‌های نمایندگی ایران و اتحادیه اروپا قرار است روز جمعه در ژنو دیدار کنند تا پس از دو سال وقفه، مذاکرات هسته‌ای را از سر بگیرند. مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، مجید تخت‌روانچی تیم ایرانی را رهبری خواهد کرد. ایالات متحده، روسیه و چین در این دیدار حضور نخواهند داشت.
اما این خبر همان‌قدر که از سوی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت مورد استقبال قرار گرفت، از سوی مخالفان دولت با انتقاد مواجه شد. مثلا روزنامه جوان در سرمقاله خود ورود به مذاکره را سیاست تسلیم‌جویانه تلقی کرده و نوشته: «در اغلب تحلیل‌هایی که در هر واکنش از طرف ایران می‌گویند «غرب همین را می‌خواست»، رگه‌هایی از تسلیم و ترس نهفته است. این ترس پایانی ندارد، همچنان‌که فشار تحمیلی دشمن نیز. اینکه ما بتوانیم در برابر هر فشار دشمن یک ابتکار عمل غیر قابل پیش‌بینی داشته باشیم یا کاری کنیم که دشمن را در حرکات بعدی محتاط‌تر کنیم، اول از هر چیز به کشتن ترس و تسلیم در وجود خودمان بستگی دارد. شاید اگر از کسانی که مطابق مد روز و گاهی به تقلید از یکدیگر بلافاصله بعد از هر تهدید غرب، به ایران برای نیفتادن در دام غربی‌ها هشدار می‌دهند، بخواهیم پیشنهاد خود را بدهند، پاسخ‌ها ترس و تسلیم نهفته در وجود آنان را افشا کند.»
روزنامه کیهان هم در کنار عصبانیت به تعیین تکلیف برای دستگاه دیپلماسی پرداخت و نوشت: «اروپای امروز نه‌تنها طلبکار که بدهکار ایران است و مذاکره با آن پر رویی این بازیگران بی‌ارزش سیاست بین‌الملل را بیش از پیش می‌کند، زمان کنار گذاشتن این بازیگران عهدشکن از روند هر مذاکره‌ای و جایگزینی آن با میانجی‌های بهتری فرا رسیده است.»
این روزنامه نوشته: «به نظر می‌رسد دستگاه‌های دخیل در امر موضوع هسته‌ای و سیاست خارجی کشور در دولت چهاردهم، با بستن چشمان خود به روی تمامی اقدامات خصمانه اروپایی‌ها در ماه‌های اخیر و در راس آن قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با تلاش سه کشور اروپایی و آمریکا آماده شده و به تصویب رسید، سعی در تکرار روندی دارد که پیشتر بار‌ها و بار‌ها در زمان مذاکرات ۸۲ تا ۸۴ و مذاکرات در دوران پس از خروج آمریکا از برجام مورد نقد رهبر معظم انقلاب قرار گرفته بود.»
و در ادامه نوشته: «برخی از نشانه‌ها حاکی از این است که برخی در دولت سعی در بحرانی نمایش دادن وضعیت کشور و با اقداماتی عجیب که زمینه نارضایتی مردم را فراهم می‌آورد، سعی در تکرار روشی دارند که در ماه‌های ابتدائی مذاکرات برجام در دولت روحانی با دروغ‌های خزانه خالی و سیلو‌های خالی دست مذاکره‌کنندگان را از پیش خالی کرده و کشور را وادار به امتیاز‌دهی بیشتر کرد.»
در این بین، اما روزنامه اصولگرای فرهیختگان نگاه منطقی‌تر به موضوع داشته به جای مخالفت سعی در بررسی عقلانی شرایط کرده است. این روزنامه نوشته: «برمبنای کسب اطلاعی که فرهیختگان از برخی منابع آگاه به دست آورده، ابتکار شروع مذاکره از جانب ایران بوده و طرف اروپایی نیز پذیرفته تا پای میز مذاکره با ایران بیاید و در خصوص جزئیات آن صحبتی مطرح نشده است. بر مبنای آنچه بقایی اعلام کرده هم قرار نیست مذاکره‌ای در خصوص حمایت از محور مقاومت و قدرت دفاعی ایران صورت گیرد.»
در همین رابطه حسن بهشتی‌پور به «فرهیختگان» گفته: «بزرگ‌ترین فرصت این است که ایران نشان می‌دهد که اهل مذاکره و گفتگو است و می‌خواهد مسئله را از طریق مذاکره و گفتگو حل کند و حتی در داخل هم فضای مثبتی را ایجاد می‌کند. تهدیدش این است که اروپایی‌ها هر توافقی کنند نمی‌توانند اجرا کنند، چون در این سال‌ها من هر چه نگاه کردم، دیدم که اروپایی‌ها هر چیزی را هم که با ایران توافق می‌کنند، نمی‌توانند اجرایی کنند. مانند دو طرحی که بعد از برجام دادند و گفتند آمریکا با نفوذ خودش در بازار‌های مالی، مانع اجرا می‌شد. با این حال تنش ایران و اروپا را کاهش می‌دهد، حتی اگر به توافق و لغو تحریم نرسد باز هم کار خوبی است. بی‌فایده بودن با بی‌نتیجه بودن متفاوت است. نتیجه‌ای که ما می‌خواهیم لغو تحریم‌هاست، اما لغو تحریم با آمریکاست. اما فایده‌اش این است که می‌تواند تنش موجود را کاهش بدهد و چنین چیزی را محقق کند.»
و در نهایت نگاهی به رسانه‌های اصلاح‌طلب نشان می‌دهد که به این دور از گفتگو‌ها خوشبین هستند و از احیای دیپلماسی در این دوره زمانی استقبال می‌کنند.
مثلا رضا نصری، تحلیلگر مسائل بین‌المللی در مصاحبه با روزنامه شرق گفته: «می‌توان به مذاکرات ژنو امیدوار بود؛ چون متأسفانه اکنون دو طرف (ایران و اروپا) در یک مسیر فزاینده تنش قرار دارند. از طرف دیگر بعد از مجوز آمریکا و فرانسه برای استفاده کی‌یف از سلاح‌های دوربرد در خاک روسیه، به نظر می‌رسد جنگ اوکراین وارد فضای جدیدی شده است که می‌تواند امنیت اروپا را به شکل جدی تحت‌الشعاع قرار دهد. حالا در چنین شرایطی اگر دونالد ترامپ پشت ناتو و اروپا را خالی کند، بحران امنیتی اروپایی‌ها دو چندان خواهد شد. از این رو به نظر من اکنون اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی به نحوی سعی در بازبینی و بازخوانی سیاست خارجی خود دارند که اتفاقا مذاکرات ژنو با ایران می‌تواند یکی از نمود‌های این بازخوانی در سیاست خارجی اروپایی‌ها باشد که تا پیش از روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ یک محک و ارزیابی از تهران داشته باشند و مذاکرات خود را پیش ببرند.»
او معتقد است که «موضوع مذاکرات ایران و اروپا در ژنو ارتباطی به موضوع صدور قطعنامه یا احتمال فعال‌شدن مکانیسم ماشه ندارد» و بنای آن در نیویورک و در جریان سفر عراقچی و پزشکیان به آمریکا گذاشته شده است.
روزنامه دنیای اقتصاد نیز از شروع دور جدید مذاکرات استقبال کرده و نوشته: «آغاز گفتگو‌های ایران و اروپا در شرایطی است که روابط تهران و پایتخت‌های اروپایی در بدترین دوران خود به سر می‌برد. طیفی از مسائل روی میز ایران و تروئیکا وجود دارد که نیازمند توجه از سوی طرفین است. این مسائل به ویژه پس از اعمال تحریم‌های ایران ایر و کشتیرانی و به ویژه صدور قطعنامه ضد ایرانی در نشست هفته گذشته شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با هدایت تروئیکای اروپایی انجام شد، بیش از پیش پیچیده و دشوار شده است؛ بنابراین گام اول این است که ایران و تروئیکا به ویژه تهران و برلین بتوانند نسبت به حل و فصل مشکلات دوجانبه خود اقدام کرده و سپس به مسائل دیگر به ویژه هسته‌ای ورود کنند؛ بنابر این به نظر می‌رسد اهمیت مذاکرات روز جمعه از این حیث است که یک گام رو به جلو و فراتر از مذاکره درباره مذاکره است. به نوعی یک مشارکت مجدد اولیه پس از ۲ سال تنش.»
نظرات و تجربیات شما
