حواشی مذاکرات پیش از آغاز!

نسیبه پیرایش
در حالی که در آستانه مذاکرات بین ایران و امریکا قرار داریم، صفحات روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و شبکه‌های مجازی پر است از مطالبی پیرامون این مذاکرات. امروز بسیاری تلاش کردند که به این سوال مهم و اساسی پاسخ بدهند که چرا ایران به انجام مذاکرات غیرمستقیم تاکید می‌کند آن هم در حالی که هر عقل سلیمی می‌داند که بی واسطه و میانجی حرف زدن، منطقی‌تر است و دستیابی به نتیجه از این طریق آ‌سان‌تر.
برخی کارشناسان سیاست خارجی و چهره‌های آشنا با ادبیات دیپلماتیک در فضای مجازی مطرح کردند که در عمان نمایندگان ایران و آمریکا- سید عباس عراقچی و ویتکاف به اتفاق هیات همراه خود- در اتاق‌های مجزا می‌نشینند و نمایندگان عمانی موارد را منتقل می‌کنند. این وضعیت از منظر ایران مذاکره غیرمستقیم است که می‌تواند به مذاکره مستقیم منتهی شود و از منظر ترامپ مذاکره مستقیم!
«طارق رئوف» رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی در گفت‌و‌گو با تابناک در این باره توضیح داده است که «برداشت ایران از گفت‌و‌گو‌ها در عمان این است که ابتدا مذاکرات غیرمستقیم انجام می‌شود، جایی که مذاکره‌کنندگان هر کشور در اتاق‌های جداگانه می‌نشینند و دیپلمات‌های عمانی پیام‌ها را به عقب و جلو منتقل می‌کنند. این چینش مشابه مذاکرات غیرمستقیمی خواهد بود که دولت بایدن داشت و در آن واسطه‌ها مقامات اروپایی بودند. با این حال، مقامات ایرانی گفتند که تهران در صورت پیشرفت خوب مذاکرات غیرمستقیم، آماده مذاکره مستقیم با آمریکا خواهد بود».
حسن روحانی نیز در دیدار با وزرا و مسئولان خود که دیروز برگزار شده درباره مساله مذاکره صحبت و تاکید کرده است که اگر قرار بود مذاکرات برجام به صورت غیرمستقیم انجام شود در عمل به جای ۲ سال باید ۲۰ سال مذاکره می‌شد و در نهایت نیز مشخص نبود نتیجه چه خواهد شد.
سید عباس موسویان، دیپلمات پیشین وزارت خارجه نیز در توئیتی درباره موضوع مذاکره مستقیم و غیرمستقیم و تفاوت اظهارات طرف‌های ایرانی و آمریکایی گفته است که «هر دو درست می گویند. تناقضی هم وجود ندارد. در دوران اوباما هم همین اتفاق افتاد. منتهی راه حل این شد که ابتدا مذاکرات در استانبول با حضور کاترین اشتون آغاز شد و بعد خانم اشتون اتاق را ترک کرد و مذاکره کننده گان ایرانی و آمریکایی مستقیم گفت‌و‌گو کردند و نتیجه مثبت حاصل شد.»
عباس عراقچی نیز تاکید کرده که مساله نوع مذاکره مبنی بر «مستقیم» و «غیرمستقیم» اهمیت چندانی نداشته و موضوع مهم نیت جدی طرف آمریکایی است.
اما در حالی که جناح‌ها و چهره‌های سیاسی کشور با گرایش‌های مختلف از مذاکرات پیش رو حمایت می کنند برخی هم با وارد کردن اتهام به رسانه‌ها و حامیان دولت در حال ایجاد اختلاف داخلی و خالی‌کردن پشت تیم مذاکره هستند.
به عنوان نمونه کیهان با چشم بستن بر واقعیت‌های مسلم اقتصادی نوشت: «در روزهای اخیر، پیش از آنکه مذاکرات آغاز شود، بار دیگر شاهد دستکاری در بازار، کاهش مصنوعی قیمت ارز و طلا در برخی کانال‌های خبری و تیترهای غیرمستند هستیم. این حرکت نه تنها توجیه اقتصادی ندارد، بلکه زمینه‌ساز سودجویی برخی دلالان و در نهایت متضرر شدن اقشار متوسط و پایین جامعه خواهد شد. تکرار این الگو، بارها در حافظه اقتصادی ملت باقی مانده است و جای تعجب است که هنوز برخی، به تکرار آن دل بسته‌اند.» کیهان سپس این ادعا و گرا را به بازار می‌دهد که تا چند روز دیگر مذاکرات به تعویق می‌افتد و می‌نویسد: »چه کسانی سود می‌برند از اینکه قبل از هر مذاکره، دلار پایین بیاید، سپس با تعویق مذاکرات، دوباره بالا برود و فضای بی‌ثباتی روانی تکرار شود؟ چرا مردم باید تاوان سناریوی هیجانی یک گروه خاص را بپردازند؟»
اما برخی هم در این میان پیشنهاداتی را به تیم مذاکره‌کننده مطرح می‌کنند. مثل علی مطهری که در پیامی توییتری به عباس عراقچی درباره ترکیب هیات مذاکره‌کننده پیشنهاد داد از ظریف، صالحی، علی لاریجانی و تخت‌روانچی استفاده کنید.
یا روزنامه هم‌میهن که پیشنهاد یک «رفراندوم»! را داده و نوشته: «مذاکرات فرصت مناسبی است برای یک آزمون مهم. بیایید در همه کشور یا حداقل در تهران، این امکان را فراهم کنیم که مردم در روز مشخصی از دو منظر موضع‌گیری کنند.
این در واقع رفراندوم واقعی است. در یک خیابان اصلی شهر حامیان گفت‌وگوهایی است که قرار انجام شود تظاهرات و تجمع کنند و هم زمان در خیابانی دیگر مخالفان تجمع کنند.
حداقل در تهران این امکان را برای یک آزمون ساده فراهم کنید. اگر حامیان گفتگو، حداقل ده برابر یا بیشتر نبودند، گفت‌وگوها را متوقف کنید. فاصله دو طرف خیلی خیلی بیشتر است. این کار را درباره مصوبه غیر ملی حجاب هم می‌توانستید انجام دهید. حداقل کاری که باید انجام داد، انجام یک نظرسنجی و اعلان عمومی نتایج آن است.»
و در نهایت محمدعلی ابطحی، با انتشار یادداشتی در کانال تلگرامی خود نوشت: «حالا که بعد از این همه وقت، قرار بر گفتگو شده برای مذاکره کننده گانمان دعای ملی می‌کنیم.
خدایا سینه‌ای گشاده به مذاکره کنندگان عنایت کن. کار را بر آنها آسان بگردان. گره از زبان هاشان بردار. کاری کن که طرف مقابل حرف‌های آنان را درک کنند. این دعای قرآن برای مذاکرات سخت سیاسی است: رب اشرح لی صدری ویسرلی امری واحلل عقده من لسانی یفقهوا قولی.»