حواشی دیداری که تکذیب شد!؟
پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید گمانه زنی ها درباره نحوه تعامل ایران با او شروع شده است. ترامپ کسی است که در سال ۲۰۱۹ دستور ترور قاسم سلیمانی را صادر کرده و حتی پیش از آن هم سران کشور اعلام کرده بودند قصد مذاکره با کسی که از برجام خارج شده و تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه ایران اعمال کرده، ندارند اما حالا یک بار دیگر این چهره، رئیس جمهور آمریکا شده و ایران باید سیاست خارجی خود را بر اساس واقعیت حال حاضر در منطقه و جهان تدوین کند. بر این اساس برخی از گفت‌وگو و دیپلماسی سخن می‌گویند و برخی کاملا آن را رد می کنند.
نسیبه پیرایش
اما آنچه در روزهای گذشته واکنش‌های زیادی پیرامون آن شکل گرفته خبر دیدار سعید ایروانی نماینده ایران در سازمان ملل با ایلان ماسک چهره نزدیک به ترامپ بود. اگرچه بسیاری از رسانه ها و فعالان سیاسی از آن استقبال کردند اما واکنش های برخی جریان‌های انقلابی و تندرو در کشور باعث شد که وزیر امور خارجه پس از گذشت سه روز آن را تکذیب کند.
این واکنش‌ها البته به حدی بود که عراقچی برای بار دوم خبر این دیدار را تکذیب کرد. عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در ایکس (توییتر) نوشت: «ماجرای شایعه دیدار با ایلان ماسک نشان داد سوگیری‌های شناختی چگونه قضاوت‌ها را منحرف می‌کنند. برخی چون دوست داشتند این دیدار رخ داده باشد، بدون شواهد آن را پذیرفته و حتی تأیید و تحلیل کردند. برخی دیگر، بدون توجه به روند تصمیم‌گیری در حوزه سیاست خارجی در کشور و با تصور خطای دولت، شتاب‌زده اتهام زدند. برخی هم بعد از تکذیب وزارت امور خارجه هنوز تشکیک می کنند!
سیاست خارجی، جای پیش‌داوری نیست. واقع‌بینی یعنی قضاوت بر اساس شواهد. وقتی واقعه‌ای رخ نداده است، چه مورد علاقه ما باشد چه نباشد، چه رخ دادن آن صواب باشد چه خطا، به هر حال رخ نداده است و باید تکذیب شود. سیاست سکوت و ابهام نیز در موضوعی که ابتکار آن با طرف مقابل بوده، یک اشتباه مبتدیانه و بازی در زمین او است.»
اما طبق معمول این روزنامه کیهان بود که فرصت را برای تاختن به دولت و اصلاح‌طلبان و هر کسی که گوشه چشمی به احتمال مذاکره داشته باشد، از دست نداد. کیهان با اشاره به اینکه «بوی تکرار دیپلماسی التماسی به مشام می‌رسد» نوشت: «ایران پیام اقتدار برای دنیا می‌فرستد، معادلات منطقه را مقتدرانه رقم می‌زند و محافل خارجی معتقدند خاورمیانه که روزگاری طولانی در دست آمریکا بود، دیگر در دست کاخ‌سفید نیست، اما رکن داخلی کارزار غرب علیه ایران در سودای تکرار دیپلماسی التماسی است. بی‌اعتنایی به غیرقابل اعتماد بودن آمریکا، ملاقات پنهان با نماینده ترامپ و تقلای مجدد مذاکره از روی ساده‌لوحی است یا خیانت؟!»
اما در مقابل روزنامه جمهوری اسلامی معتقد است دیپلماسی از هر سلاحی کارآمدتر است.این روزنامه نوشت: «هرچند این خبر و گفتگو رسمیت ندارند ولی می‌توانند آغازی برای پیمودن راهی جدید در سیاست خارجی کشورمان تلقی شوند. مسئولان دولتی جمهوری اسلامی ایران نیز در اظهارنظرهایشان طی یک هفته‌ای که از انتخاب مجدد دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا گذشته، علائمی نشان داده‌اند که به معنای اعلام آمادگی برای کاهش تنش‌ها دانسته می‌شوند… توجه به این نکته بسیار ظریف به ویژه در مقطع کنونی ضرورت دارد که رژیم صهیونیستی تلاش زیادی می‌کند تا مانع برطرف شدن تنش‌ها در روابط ایران با غرب و حتی سایر کشور‌ها شود. این تلاش شرورانه صهیونیست‌ها به جلوگیری از برطرف شدن تنش‌ها محدود نمی‌شود. آنها پا را فراتر گذاشته و برای افزایش تنش‌ها هر کاری از دستشان بر بیاید انجام می‌دهند. برای خنثی ساختن این ترفند شیطانی صهیونیست‌ها، ما باید تلاش‌های برنامه‌ریزی شده‌ای در جهت کاهش تنش‌ها در روابط بین‌المللی به عمل آوریم. کسانی که سیاست جنگ‌طلبی را ترویج می‌کنند و به شکل‌های مختلف بر طبل جنگ می‌کوبند، آگاهانه یا ناآگاهانه در زمین طراحی شده توسط صهیونیست‌ها بازی می‌کنند.سیاست درست همانست که مسئولان اجرائی کشورمان، چه در سخن و چه در عمل، در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، گفته و انجام داده‌اند. این سیاست عاقلانه که می‌توان آن را «حاکمیت دیپلماسی بر جنگ» نامید، * ادامه یادداشت
… باید همیشه برجسته‌ترین خط سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باشد. کسانی که برخلاف این سیاست عاقلانه عمل می‌کنند و یا شعار می‌دهند، قطعاً به منافع ملی توجه ندارند. این خوشبینانه‌ترین ارزیابی از مواضع این افراد است.»
جلال خوش‌چهره هم نوشت: «اگر به رغم تکذیب تهران و سکوت کمپین دونالد ترامپ درباره دیدار و گفت‌وگوی نماینده دائم ایران در سازمان ملل و ایلان ماسک، پذیرفته شود که یک تلاش دیپلماتیک پنهان در آستانه استقرار دولت آینده ایالات متحده به جریان افتاده، نباید آن را زیر شلاق مذمّت گرفت. اتفاقاً چنین اقدامی در چارچوب عملگرایی عقلانی ناشی از واقع‌گرایی و در خدمت به منافع ملی قابل تفسیر و تحلیل است. شرط موفقیت این اقدام نیز شجاعت و درایتی است که کنشگرانش باید از آن برخوردار باشند. درایت چیزی جز تعهد ویژه به عزّت و کرامت کشور و نظام سیاسی در تعاملات پنهان و آشکار نیست. شجاعت نیز وفاداری به اراده‌ای است که کارگزارانش با تشخیص سیاسی به این راهکار دست یافته‌اند.
اکنون تهران و واشنگتن به رغم تعارض‌های موجود میان دو نظام سیاسی و در آستانه استقرار دولت «دونالد ترامپ» به این باور رسیده‌اند که نادیده گرفتن یکدیگر در خاورمیانه و بلکه جامعه جهانی، امری ناممکن است. اصرار بر ادامه منازعات، تنها بر هزینه‌های طرفین می‌افزاید. علاوه بر این، نسخه‌های جریان‌های افراطی برای اداره تنش تهران _ واشنگتن، تنها و تنها به استمرار بی‌ثباتی و جنگ در خاورمیانه خواهد انجامید. دیپلماسی پنهان برای رسیدن به نقطه تعادل، واقع‌گرایی برخاسته از نگرش منطقی است. حال اگر به راستی «سعید ایروانی» دیپلمات کهنه‌کار و مذاکره کننده ورزیده با «ایلان ماسک» دیدار کرده باشد، امری منطقی، در چارچوب دیپلماسی فعال و در خدمت به مصالح ملی قابل تفسیر است. اگر هم چنین اتفاقی رخ نداده، نباید در دنباله‌روی از نگرش‌های افراطی به دیپلماسی منفعل جایزه داد و همچنان هرگونه تعامل دیپلماتیک را تابو تلقی کرد.»
نظرات و تجربیات شما
