جنگ ایران و اسرائیل تا کجا پیش می‌رود؟
پس از انتشار خبر هماهنگی آمریکا با حمله اسرائیل به ایران، دونالد ترامپ موقعیتی دوگانه اتخاذ کرده است: هم خواهان توافق است و هم آشکارا از اقدام نظامی حمایت کرده. در این میان، ایران با مواضعی تند اعلام کرده که مذاکرات در شرایط فعلی ممکن نیست. دوراهی بزرگ مقابل منطقه است.
مقامات در تهران و تل‌آویو می‌گویند که حملات تا هر وقتی که لازم باشد ادامه خواهد یافت. این یعنی جنگ کنونی آینده روشنی ندارد. گمانه‌هایی که مبنی بر بالا گرفتن شعله جنگ است، کنش‌گری آمریکا را بیش از قبل حائز اهمیت می‌کند.
در این شرایط، همزمان که ترامپ و تیم او از آمادگی برای مذاکره سخن می‌گویند، گزارش رسانه‌های غربی نشان می‌دهد که گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم آمریکا و ایران در مسقط، در واقع پوششی برای حمله اسرائیل بوده است! این یعنی ادامه مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا با میانجیگری مسقط در ابهام قرار گرفته و آینده تنش میان ایران و اسرائیل، با متغیر مهمی به نام ایالات متحده، پیچیده‌تر از همیشه است.
با وجود آنکه ایالات متحده در هفته‌های اخیر تلاش کرده بود مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن را از طریق واسطه‌گری عمان به جریان بیاندازد، اکنون شواهد تازه‌ای منتشر شده که نشان می‌دهد این مذاکرات، صرفاً پوششی برای حملات برنامه‌ریزی‌شده اسرائیل به خاک ایران بوده است.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، هماهنگی‌های نظامی میان آمریکا و رژیم صهیونیستی پیش از آغاز دور جدید مذاکرات در مسقط انجام شده و حملات اخیر دقیقاً در زمانی صورت گرفته که تهران در انتظار نتیجه این گفت‌و‌گو‌ها بود. این روزنامه همچنین از نقش موثر مشاوران امنیت ملی ترامپ در اعطای چراغ سبز به اسرائیل خبر داده است.
موضع ترامپ:
مذاکره یا تهدید؟
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که در آغاز بازگشت به قدرت تلاش می‌کرد مسیر جدیدی از توافق با تهران باز کند، حالا با لحنی تندتر از همیشه درباره «ضرورت پاسخ نظامی» سخن می‌گوید. او در تازه‌ترین اظهاراتش اعلام کرده: «ایران باید قبل از آنکه فرصت از دست برود، به توافق بازگردد. گزینه نظامی همچنان روی میز است».
از سوی دیگر، رسانه‌هایی، چون فایننشال‌تایمز و اکسیوس با استناد به منابع آگاه اعلام کرده‌اند که آمریکا نه تنها از حملات اسرائیل مطلع بوده بلکه در جریان جزئیات آنها قرار داشته است.
جمهوری اسلامی ایران که از آغاز دولت چهاردهم تأکید کرده بود مسیر دیپلماسی را دنبال خواهد کرد، اکنون با صراحت اعلام کرده که در شرایط فعلی، گفت‌و‌گو بی‌معناست. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در تماس‌های خود با سران کشور‌های منطقه و در شورای‌عالی امنیت ملی، بر لزوم پاسخ به تجاوزات اسرائیل تأکید کرده است.
وزارت امور خارجه نیز طی بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: «تا زمانی که حملات ادامه دارد، مسیر دیپلماسی باز نخواهد شد.»
سناریو‌های پیش رو: جنگ، میانجیگری یا بازگشت به میز مذاکره؟
با توجه به شرایط فعلی، تحلیل‌گران سناریو‌های متعددی را برای مسیر آینده درگیری ایران و اسرائیل و نقش آمریکا ترسیم می‌کنند:
۱. ادامه تنش با درگیری‌های محدود: در این سناریو، پاسخ‌های متقابل ایران و اسرائیل به شکل محدود و کنترل‌شده ادامه می‌یابد، بدون ورود مستقیم آمریکا.
۲. ورود آمریکا به درگیری: در صورت عبور درگیری از خطوط قرمز تعریف‌شده، احتمال دخالت مستقیم یا غیرمستقیم آمریکا وجود دارد. واشنگتن در گذشته بار‌ها حمایت خود از امنیت اسرائیل را اعلام کرده است.
۳. احیای مذاکرات با میانجیگری منطقه‌ای: در صورت فروکش کردن تنش‌ها، ممکن است کشور‌های میانه‌رو منطقه مانند عمان یا قطر مجدداً تلاش‌هایی برای بازگشت به مسیر دیپلماسی آغاز کنند.
تحلیل‌گران چه می‌گویند؟
دکتر محمد مرندی، تحلیلگر مسائل آمریکا در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها تأکید کرده که «دولت ترامپ با ارائه پیام‌های دوگانه تلاش دارد هم تهران را تحت فشار بگذارد و هم افکار عمومی را نسبت به مسیر جنگ آماده کند.»
همچنین توماس فریدمن، ستون‌نویس نیویورک‌تایمز، در تحلیلی نوشته: «ایران و آمریکا در آستانه تصمیمی تاریخی هستند؛ یا توافقی ناپایدار یا تنشی طولانی‌مدت که پیامد‌های آن فراتر از منطقه خواهد بود».
درگیری اخیر میان ایران و اسرائیل، صرفاً یک رویارویی نظامی نبوده بلکه بازتابی از پیچیدگی‌های سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه نیز هست. حالا که مذاکرات مسقط بی‌نتیجه مانده و ابهامات درباره نقش واقعی آمریکا در حملات اخیر افزایش یافته، منطقه در آستانه انتخابی سرنوشت‌ساز قرار دارد: دیپلماسی یا تقابل گسترده.
از نگاه تحلیل‌گران، در صورت تداوم حملات و عدم وجود اراده واقعی برای بازگشت به مسیر گفت‌و‌گو، احتمال وقوع یک بحران منطقه‌ای افزایش می‌یابد؛ بحرانی که ممکن است به سرعت از کنترل خارج شود و منافع تمامی بازیگران از جمله آمریکا را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد.
نظرات و تجربیات شما
