توهم اروپایی درباره «برجام پلاس»

نویسنده: کاوه افراسیابی

در اظهارات برخی مقامات مختلف اروپایی که طرفدار توافق هسته ای جدید با ایران تحت عنوان «برجام پلاس» هستند، می توان ردپای «جهت گرایی هسته ای» یا گفتمان استعماری جدید را مشاهده کرد. متاسفانه در رابطه با خواسته های جدید آنهایی که خود نتوانسته اند به تعهدات در توافق موجود عمل کنند، هیچ توضیح قابل توجیه دیگری وجود ندارد. اظهارات هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، اساسا غیرقابل دفاع و سنگ اندازی در مسیر دولت جدید بایدن و برنامه آن برای پیوستن مجدد به برجام به شمار می رود.

متاسفانه ماس و چندی دیگر از مقامات آلمانی و اروپایی به جای تکرار احساسات بایدن و ابراز حمایت اروپا از چرخش آمریکایی از سیاست کاملا ناموفق دولت ترامپ در قبال ایران، کاملا برعکس عمل و با تهدید به اعمال تحریم های جدید علیه ایران، الگوی انحرافی انزوای ایران تبلیغ شده توسط رقبای منطقه ای آن یعنی اسرائیل و عربستان سعودی را اجرا می کنند. تبلیغ شده است. این مساله به ویژه در بیانیه مشترک اخیر سه گانه آلمان، فرانسه و بریتانیا منعکس شده کاملا آشکار بود. مساله قابل توجه درباره سه گانه اروپایی و وزرای خارجه آنها این است که بدون هیچ شرمساری به دروغ ادعا می کنند که اروپا کاملا به توافق هسته ای متعهد بوده و این در حالی است که یک مقایسه ساده میان تعهدات اروپایی در برجام و عدم اجرای واقعی آنها هیچ تردیدی درباره ریاکاری اروپا باقی نمی گذارد.

همانطور که جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، بارها گفته، اروپایی ها حتی به ۲ درصد از تعهدات برجامی خود از جمله تعهد به عادی سازی تجارت با ایران و رفع موانع صادرات نفت و گاز ایران به اروپا عمل نکرده اند. اینکه اروپا تحت فشار آمریکا نتوانسته است به تعهدات خود عمل کند، نشان دهنده نبود اراده سیاسی لازم و عدم حاکمیت اروپایی و در عین حال، نشان دهنده عدم صداقت این قاره است.

از این رو، جای تعجب ندارد که گروه بحران بین المللی که غالبا مواضع اروپا را طوطی وار نقل می کند، در جدیدترین گزارش خود درباره ایران متناقض می نویسد و از توجیه پذیر بودن «برخی» از تحریم های پس از برجام علیه ایران بدون توضیح دادن دلیل این مدعا سخن می گوید و از بازگشت ایالات متحده به برجام بدون اینکه درخواست لغو تحریم های دوران ترامپ علیه ایران توسط بایدن را مطرح کند. این گزارش با درخواست بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی پایان می یابد بدون اینکه از جزئیات سخنی به میان آورده شود.

طبق مفاد برجام، دولت جدید بایدن برای بازگشت به تعهداتی که توسط دولت ترامپ نقض شده اند، باید بیش از دوازده گام خاص بردارد که از نمونه آنها می توان به لغو تحریم ها در زمینه های صادرات نفت ایران، دسترسی این کشور به بانک های خارجی و قطعات یدکی هواپیما و غیره اشاره کرد. در واقع، خوانش دقیق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام تنها به یک نتیجه منجر می شود و آن، ضرورت تصویب و اجرای کامل و جامع برجام توسط همه طرف ها از جمله اروپا و ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو سازمان ملل متحد است.

مشکل دیگر رویکرد اروپا تمایل آن به تایید و حمایت از موضع تیم بایدن است مبنی بر اینکه پیش از هر گونه اقدامی از سوی ایالات متحده درباره تحریم ها، ایران باید به تعهدات برجامی بازگردد. با این حال، در این توالی اقدامات و واکنشها به بی اعتمادی قابل درک ایران به آمریکا توجهی نشده است. ایالات متحده زمانی که ایران به تعهدات خود پایبند بود، علیه این کشور مجازات اعمال کرد که نتیجه آن، دریایی عظیم از بی اعتمادی بین آمریکا و ایران شده که مانع از برداشته شدن گام های نخست توسط ایران به امید مشاهده اقدام متقابل ایالات متحده می شود.

در مقابل، برای از بین بردن بن بست در مذاکرات هسته ای، لازم است که ایالات متحده ابتدا حسن نیت خود را نشان دهد و مهم ترین گامی که می تواند در این زمینه بردارد، ایجاد دسترسی برای ایران به کالاهای بشردوستانه برای مقابله با همه گیری کووید ۱۹ بدون پیش شرط و انتظار اقدام متقابل ایرانی است. هر چه که نباشد، ایالات متحده با اعمال مجازات های غیرقانونی و غیرعادلانه علیه ایران و قربانی کردن کل جمعیت این کشور، طرف مقصر قلمداد می شود. نه بایدن و نه اروپایی ها نباید از این واقعیت مهم غافل شوند که ایران طرف متضرر است که از سوی یک ابرقدرت غربی و با همدستی غیرمستقیم اروپا قربانی شده و اکنون وقت آن است که به جای نمک پاشیدن به زخم ایران با اظهارات درباره اعمال مجازات های بیشتر علیه ایران، به شکایت مشروع آن پرداخته شود. در یک کلام، چنین رویکردی دستور العمل یک فاجعه است و بدون شک، روش خوبی برای شروع حل و فصل مشکلات به شمار نمی رود