توسعه پایدار صنعت نیشکر با نگاه دانش‌محور

*وحیدی فر-اهواز:

کنترل بیولوژیک آفات نیشکر، سامانه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی، ساخت دستگاه‌های دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی و صنعت، اعمال مدیریت کنترل تلفیقی آفات، امراض و علف‌های هرز نیشکر با هدف کاهش مصرف سموم کشاورزی، تولید ارقام نیشکر سازگار با اقلیم خوزستان و… باعث شده تا صنعت نیشکر به یک صنعت پایدار و پیشرو تبدیل شود.
این طرح‌های تحقیقاتی و دانش‌بنیان در مؤسسه تحقیقاتی نیشکر انجام شده و به گفته مدیرعامل این مؤسسه، طرح‌های متعدّد دیگری نیز از سوی متخصصین در دست اقدام است؛ سامانه جامع پایش «مکان‌مند» یکی از این طرح‌هاست که مراحل آزمایشی خود را می‌گذراند.
پایش مستمر مزارع نیشکر با استفاده از تکنولوژی RS وGIS، کنترل و رصد مستمر فعالیت‌های کشاورزی، اطلاع‌رسانی برخط و استخراج انواع گزارش‌های حوزه کشاورزی و صنعت از دیگر فعالیت‌های مؤسسه تحقیقات نیشکر است که دکتر آقاجان بهادری در حاشیه گشایش نمایشگاه هفته دولت در خوزستان به آن اشاره کرد و اجرای آن را در راستای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید برشمرد.

طراحی و ساخت دستگاه عمق‌سنج برای پایش عملیات خاک‌ورزی مرتبط با زراعت نیشکر
در کنار پیگیری اجراء و استقرار سامانه جامع برخط و مکان‌مند در کشت و صنعت‌های نیشکری، دستگاه «عمق‌سنج» نیز در مؤسسه تحقیقات و آموزش نیشکر طراحی و ساخته شده است. مدیرعامل این مؤسسه، پایش دقیق عملیات خاک‌ورزی زراعت نیشکر به‌صورت افلاین و آنلاین را از ویژگی‌های این دستگاه برشمرد که کشاورزی صنعت نیشکر را دانش‌محور می‌کند.
حرکت در مسیر نوآوری، محور دیگری از سخنان مدیرعامل مؤسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر است. بهادری در این زمینه به تلاش بی‌وقفه محقّقان مؤسسه در بخش صنعت اشاره کرد و گفت که این تلاش‌ها تاکنون منجر به نوآوری‌ها و ساخت دستگاه‌هایی شده که می توان به طراحی و ساخت ربات جوشکار و تولید سویه مخمر مهندسی شده(ET) اشاره کرد.

نوآوری درخدمت افزایش بهره‌وری
وی افزود، طراحی و ساخت دستگاه هشداردهنده ورود ذرات آلاینده به موتور ماشین‌آلات کشاورزی یکی از این نوآوری‌هاست. این دستگاه هیچ نمونه داخلی و خارجی ندارد و برای اولین بار توسط یکی از پژوهشگران مؤسسه اختراع شده و پس از تقاضای کشت و صنعت ها، ساخت آن، در دستور کار بخش تحقیقات مکانیزاسیون قرار گرفته است.
بر این اساس، با نصب این دستگاه، ورود ذرات آلاینده به موتور از طریق سیستم هواکش شناسایی می‌شود و به اوپراتور ماشین هشدار لازم برای توقف دستگاه می‌دهد و مانع از خسارت‌های عمده به موتور دستگاه خواهد شد.

کشاورزی پایدار با تولید واریته‌های سازگار با اقلیم خوزستان
تلاش صنعت نیشکر برای کشاورزی پایدار، موضوع دیگری است که مدیرعامل مؤسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر بر آن تأکید کرد و ایجاد ایستگاه تحقیقاتی چابهار برای گل‌دهی طبیعی نیشکر را گامی در راستای افزایش بهره‌وری و تولید واریته‌های سازگار با اقلیم خوزستان دانست.
تاکنون ۹۶ واریته نیشکر برای گل‌دهی به این مرکز تحقیقاتی منتقل شده‌است. به گفته بهادری، ثمره کشت این واریته‌ها‌ و گل‌دهی نی‌ها در چابهار، تولید بذر نیشکر است؛ بذرهای حاصل از «کراس»‌های متنوّع نیشکر که در دو سال گذشته به مؤسسه تحقیقات و آموزش نیشکر منتقل شده و از سوی پژوهش‌گران در دست بررسی است.
بر اساس این گزارش، دستیابی به ارقام پرمحصول و متحمّل به تنش‌های محیطی گیاه زراعی نیشکر مستلزم وجود تنوّع ژنتیکی کافی جهت انتخاب است که این امر در گرو به گل رفتن پایه‌های پدری و مادری ارقام نیشکر و انجام تلاقی هدفمند بین آن‌ها است.
بهادری در بخش دیگری از سخنان خود، از اجرای طرح آبیاری قطره‌ای زیرسطحی بنابر تأکید دکتر ناصری مدیرعامل توسعه نیشکر به‌منظور افزایش بهره‌وری آب خبر داد و گفت، با این روش نوین آبیاری، هم میزان مصرف آب در مزارع نیشکر کاهش می‌یابد و هم موجب افزایش تولید در سطح خواهد شد.
سیستم آبیاری زیرسطحی به‌عنوان طرحی دانش‌بنیان به منظور مدیریت هر چه بیشتر منابع آبی، به‌صورت پایلوت در کشت و صنعت‌های نیشکری در دست اجراست تا پس از پشت سر گذاشتن آزمایش‌های اولیه در سطحی وسیع به کار گرفته شود.