تدوین ۱۲ آئین نامه اجرایی احکام برنامه هفتم برای صیانت از منابع آب

پس از تلاش‌های گسترده در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ برای تدوین، بررسی و تصویب برنامه هفتم توسعه، این برنامه سرانجام در تیرماه ۱۴۰۳ به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد و مراحل اجرایی آن آغاز شد.
بر این اساس ، لازم بود وظایف هر یک از دستگاه‌های اجرایی در حوزه‌های بخشی و فرابخشی مشخص و اولویت‌بندی شود. در این راستا، با محوریت امور برنامه‌ریزی سازمان برنامه وبودجه کشور و برگزاری جلساتی با هماهنگی سایر امور بخشی و فرابخش سازمان برنامه و بودجه کشور، راهبری تدوین ۱۴ آیین‌نامه اجرایی در بخش‌های آب، کشاورزی و محیط زیست بر عهده معاونت امور آب، کشاورزی و محیط زیست گذاشته شد.
به گفته ایوب غفوری، معاون امور آب، کشاورزی و محیط زیست، تا کنون ۱۲ آیین‌نامه از این ۱۴ مورد تهیه و بخشی از آن‌ها پس از بررسی در دولت ابلاغ شده و برخی دیگر در کمیسیون‌های دولت در حال بررسی است.
از جمله آیین‌نامه‌های مهم می‌توان به صیانت از آب‌های زیرزمینی، جلوگیری از اضافه برداشت از چاه‌های غیرمجاز، مصلوب المنفعه نمودن چاه‌های غیرمجاز موجود و ایجاد بازار آب نامتعارف برای حمایت از سرمایه‌گذاری اشاره کرد. همچنین استفاده از اعتبارات مصوب شبکه‌های آبیاری اصلی و فرعی، شناسنامه‌دار کردن محصولات خام کشاورزی و تعیین مصادیق طرح‌های کلان برای ارزیابی اثرات محیط زیستی از دیگر آیین‌نامه‌های اجرایی است.
در سال ۱۴۰۳، اجرای احکام اولویت‌دار برنامه هفتم نیز مورد پیگیری قرار گرفت. از جمله این اقدامات، پایش و اندازه‌گیری منابع آب، هماهنگی استفاده از سامانه‌های موجود و تدوین برنامه الگوی کشت بود. همچنین افزایش اعتبارات طرح‌های مهم مانند تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی، آبخیزداری و طرح‌های آب و خاک در قانون بودجه سال ۱۴۰۴ مورد تصویب قرار گرفت تا اهداف برنامه هفتم به صورت عملیاتی دنبال شود.
دو هدف اصلی برنامه هفتم در بخش کشاورزی و آب شامل افزایش ضریب وزنی خودکفایی تولید محصولات اساسی کشاورزی به ۹۰ درصد و کاهش برداشت منابع آب سطحی و زیرزمینی به ۶۵ میلیارد مترمکعب در سال است.
با توجه به وضعیت فعلی که متوسط برداشت حدود ۸۲ میلیارد مترمکعب است، دستیابی به این هدف نیازمند کاهش ۱۷ میلیارد مترمکعبی مصرف آب در بخش کشاورزی است. این امر مستلزم افزایش بهره‌وری آب با استفاده از فناوری‌های نوین، اصلاح الگوی کشت، آموزش و ترویج شیوه‌های کشاورزی پایدار است.
همچنین اصلاح ساختار وزارت نیرو بر مبنای بند «الف» ماده ۳۸ قانون برنامه، با هدف تفکیک وظایف حاکمیتی و تصدی‌گری و رفع تعارض منافع، و اصلاح ساختار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برای توسعه فناوری و نوآوری در بخش کشاورزی از دیگر برنامه‌های کلیدی در سال ۱۴۰۴ محسوب می‌شود.
از دیگر اقدامات مهم، اجرای شبکه‌های آبیاری و زهکشی در نواحی مرزی کشور است. این طرح برای ۲۲۷ هزار هکتار از اراضی مرزی در دستور کار قرار دارد و بخش عمده‌ای از آن در سال ۱۴۰۳ اجرایی شد. با حمایت صندوق توسعه ملی و عنایت مقام معظم رهبری، انتظار می‌رود تا پایان سال جاری، بهره‌برداری حداکثری از این شبکه‌ها تحقق یابد.
این اقدامات نشان می‌دهد که برنامه هفتم توسعه، با تمرکز بر بهره‌وری منابع آب، خودکفایی کشاورزی و توسعه زیرساخت‌های محیط زیستی، مسیر عملیاتی و ملموسی برای تقویت بخش کشاورزی و حفاظت از منابع طبیعی کشور فراهم کرده است.