بلایی که سر سفره ایرانی آمد

آمار‌های رسمی نشان می‌دهند که از هر سه مرگ در ایران، یک مورد می‌تواند به دلیل مسائل مرتبط با تغذیه باشد. احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، در همایش روز جهانی غذا اعلام کرده است که سالانه حدود ۴۰۰ تا ۴۲۰ هزار نفر در کشور جان خود را از دست می‌دهند که ۳۵ درصد از این مرگ‌ها به کمبود‌ها و مشکلات تغذیه‌ای مرتبط است.
کاهش مصرف لبنیات، گوشت، میوه و سبزیجات، افزایش چاقی در کودکان و مادران باردار، و کمبود ویتامین‌ها و املاح حیاتی، بخشی از بحران گسترده‌ای است که می‌تواند سلامت نسل‌های آینده را تهدید کند. بر اساس گزارش وزارت بهداشت: سالانه ۱۰ هزار نفر به دلیل کمبود اسید‌های چرب امگا۳ جان خود را از دست می‌دهند. ۱۰ هزار نفر به دلیل مصرف ناکافی میوه و سبزی می‌میرند و ۲۵ هزار نفر هم به دلیل کمبود مصرف غلات و نان کامل جان خود را از دست می‌دهند.
کمبود ویتامین D بین ۵۰ تا ۷۰ درصد جمعیت وجود دارد و تاثیر مستقیم بر سلامت استخوان‌ها و سیستم ایمنی دارد.
تحلیل‌ها نشان می‌دهند که نوسانات قیمت مواد غذایی و افزایش تورم، نقش مهمی در کاهش مصرف این اقلام اساسی داشته است. لبنیات و گوشت که از مهم‌ترین منابع پروتئینی هستند، به دلیل افزایش قیمت کمتر از نصف میزان توصیه‌شده مصرف می‌شوند. حتی مکمل‌ها و ویتامین‌ها نیز با افزایش قیمت در دسترس همه نیستند و این موضوع فشار مضاعفی بر خانواده‌ها به خصوص در استان‌های محروم مانند سیستان‌وبلوچستان، کرمان و هرمزگان وارد می‌کند.
پیامد‌های این بحران، تنها محدود به مرگ‌ومیر نیست. اضافه‌وزن، چاقی در کودکان، کوتاهی قد در استان‌های محروم و افزایش شیوع بیماری‌های مزمن، از جمله فشارخون و دیابت، همگی با الگو‌های تغذیه‌ای مرتبط هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که از هر پنج کودک و نوجوان، یک نفر دچار اضافه‌وزن و چاقی است و ۳۰ درصد مادران باردار نیز وزن‌گیری نامطلوب دارند.
علاوه بر چالش‌های تغذیه‌ای، پیامد‌های اقتصادی آن نیز قابل توجه است. خانواده‌ها برای تامین حداقل تغذیه سالم باید هزینه‌های بیشتری متحمل شوند، که در شرایط تورم و محدودیت درآمد، دسترسی به مواد غذایی ضروری کاهش می‌یابد. این بحران می‌تواند به چرخه‌ای معیوب از سوءتغذیه و بیماری‌های مرتبط منجر شود، به ویژه در گروه‌های کم‌درآمد و ساکنان مناطق محروم.
اسماعیل‌زاده در جمع‌بندی هشدار می‌دهد: «کمبود مصرف ید در زنان باردار ادامه پیدا کند، ضریب هوشی کودکان طی سال‌های آینده کاهش خواهد یافت. توجه به سلامت تغذیه‌ای جامعه، نه تنها مساله بهداشتی، بلکه موضوعی اقتصادی و اجتماعی حیاتی است.»
در نهایت، کارشناسان تاکید دارند که برای کاهش این بحران، نیاز به برنامه‌های گسترده آموزشی، سیاست‌های حمایتی اقتصادی برای خانواده‌ها و توزیع عادلانه مکمل‌ها و مواد غذایی ضروری وجود دارد. بدون اصلاح این وضعیت، ایران همچنان با مرگ‌های خاموش و آسیب‌های طولانی‌مدت سلامت عمومی روبه‌رو خواهد بود.