بالاخره برجام مرده یا برای احیا آمده است؟!
چند روز پیش رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حالی از آمادگی خود برای سفر به تهران و آغاز مجدد مذاکرات خبر داد که امریکا و در همراهی با آن کشورهای اروپایی بارها از مرگ برجام سخن گفته‌اند. و به بهانه اعتراضات در کشورمان، کار را به احضار سفرای ایران و حتی قطع روابط اقتصادی هم کشانده‌اند. در کنار آن تحریم‌های روزافزون علیه اشخاص و نهادهای ایرانی همچنان ادامه دارد. اما این دوگانگی در رفتار و گفتار غربی‌ها چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
جعفر قنادباشی، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به نامه‌نیوز گفت: «به نظرم می‌رسد دو موضوع در کنار هم می‌تواند رفتار اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها را تشریح کند؛ یکی آن است که آنها در اتخاذ موضع موثر برای واداشتن ایران به پذیرش خواسته‌های غیرقانونی‌شان سردرگم‌اند. آنها می‌کوشند راه صحیحی را انتخاب کنند اما تجربه چند دهه اخیر را که مشاهده می‌کنند، می‌بینند هر یک از روش‌هایشان نتیجه موثری نداشته است که نظام ایران وادار به پذیرش خواسته‌هایشان شود. آنها انواع اهرم‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی و تهاجم رسانه‌ای را علیه ما سازمان داده‌اند اما نتیجه نگرفته‌اند و حالا نمی‌توانند یک شیوه موثر در مواجهه با ایران انتخاب کنند».
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی همچنین بیان کرد: «غربی‌ها وقتی پروژه آشوب را شروع کردند باید از ابزار دیپلماسی فعال هم استفاده می‌کردند اما نکردند زیرا امیدوار بودند آشوب‌ها در ایران به نتیجه برسد؛ حالا هم که فهمیده‌اند آشوب‌ها در ایران نتیجه نمی‌دهد، می‌خواهند به دیپلماسی برگردند اما نمی‌توانند. غربی‌ها در یک ناامیدی به سر می‌برند».
خبرآنلاین هم در این‌باره نوشت: «به باور کارشناسان و ناظران اقدامات خصمانه اخیر علیه ایران را می‌توان در راستای پلن بی غربی‌ها دانست که در برگیرنده رویکردی قهری شامل تحریم‌های اقتصادی، فشارهای دیپلماتیک و حتی گزینه نظامی جهت حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران است. عدم حل مسائل پادمانی و فعال‌سازی مکانیسم ماشه از جمله مسائلی است که در این زمینه مطرح می شود. اقدامی که می‌تواند قطعنامه های پیشین شورای امنیت علیه ایران را مجددا به کار بیندازد. این فضا در حالی جریان دارد که افراطی‌ترین دولت در رژیم صهیونیستی روی کار آمده است. دولتی که تمرکز و اولویت سیاست خارجی خود را تقابل با ایران، توقف توان هسته‌ای ایران، شکست کامل مذاکرات و عدم احیای برجام قرار داده است. تلاش برای تحمیل برجام جدید با توجه به ادعاهای غرب علیه ایران در خصوص نقض حقوق بشر و ارسال پهپاد به روسیه می تواند از دیگر سناریوها باشد. کاخ سفید در این راستا می کوشد تا با توسل به ادعاهای بی اساس مساله شراکت در جنایات جنگی را در خصوص جنگ اوکراین مطرح کند. با این وجود در هفته‌های اخیر غرب نشان داده است که مسیر تشدید تحریم ها را در پیش گرفته است.
نشریه آمریکایی پولیتیکو روز جمعه نوشت که اسامی ۴۰ شخص حقیقی و نهاد حقوقی ایرانی در پیش‌نویس فهرست تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران قرار گرفته است. مسیری در تناقض با مواضع قبلی که فشار حداکثری آمریکا علیه ایران را مورد نقد قرار می‌داد. اما با این اقدام خصمانه و تلاش ها برای تروریستی نامیدن سپاه، اروپا بار دیگر در همراهی با مواضع واشنگتن، رویه ای را اتخاذ کرد که تجربه شکست آن در گذشته خیلی زود آشکار شد و ایران نیز بار دیگر اعلام کرد که در برابر تهدید و فشار خارجی و زور تسلیم نخواهد شد.»
سید جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین کشورمان هم در گفت و گو با ایسنا گفت: «اکنون در شرایطی هستیم که هم آمریکا دورتر شده، نه اینکه نزدیک بود بلکه از آن‌چه به ایران و برجام نزدیک بود دورتر شده است و هم اروپایی‌ها و در وضعیت موجود به خاطر اوکراین در موقعیت ضعیفی هم قرار دارند. نزدیکی برخی کشورهای منطقه به رژیم صهیونیستی را نیز خوب نیست؛ با میدان با پشتوانه دیپلماسی می‌توان همه مسایل مربوط به روابط بین‌الملل یا آن‌چه درباره برجام انتظار داریم را حل کنیم. به طور کلی نمی‌توانم ارزیابی مشخصی از روند احیای برجام و بازگشت همه طرف‌ها به مذاکرات داشته باشم. فضا تا حد زیادی مبهم و خاکستری است. تیم مذاکره‌کننده بسیار موثر است، اگر بلد نباشند فقط می روند امتیاز می‌دهند، یا جرات توافق نخواهند داشت. از این رو هم تیم باید ورزیده باشد و هم اجازه‌های لازم به آنها داده شود.»
وی با بیان اینکه «برای این منظور ابتدا باید در داخل بر سر این مساله که می‌خواهیم برجام احیا شود یا خیر به انسجام و وحدت نظر برسیم و این مساله را ابتدا در داخل حل کنیم»، معتقد است: باید تکلیف را با خودمان روشن کنیم؛ این حرف به معنای این نیست که ما غرب گرا هستیم یا می‌خواهیم تسلیم شویم. مساله این است که در مراودات بین‌المللی باید امتیاز بدهید و امتیاز بگیرید.»
نویسنده: نسیبه پیرایش
