بازی دوگانه؛ نمایش صلح یا اجرای تحریم

تحریم، مذاکره، تهدید؛ سه‌گانه‌ای که سیاست آمریکا در برابر ایران را ترسیم می‌کند. واشنگتن در حالی از صلح و مذاکره دم می‌زند که هم‌زمان حلقه فشار اقتصادی را تنگ‌تر می‌کند؛ حذف معافیت عراق از واردات برق ایران، پرده جدیدی از این نمایش تناقض است.
سیاست تشدید فشار تحریمی آمریکا علیه ایران که با امضای یادداشت‌های تحریمی نمودار شده بود، حالا وارد مرحله تازه‌ای شده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز یکشنبه دستور حذف معافیت عراق از واردات برق ایران را صادر کرد؛ تصمیمی که نشان می‌دهد او در حال اجرای نمایشی با نام صلح است.
اقدامات ترامپ به‌وضوح نشان می‌دهد که در نگاه آمریکا، مذاکره چیزی جز ابزاری برای تحمیل مطالبات نیست؛ همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب نیز پیش‌تر به آن اشاره کرده بودند. واشنگتن مذاکره را نه برای تفاهم، بلکه برای تحمیل خواسته‌های خود در حوزه‌های هسته‌ای، دفاعی و سیاست خارجی به کار می‌برد.
رئیس‌جمهور آمریکا هم‌زمان با ابراز تمایل ظاهری به مذاکره، فشار اقتصادی را افزایش می‌دهد و حتی با اظهارات دوپهلو، تهدید نظامی را نیز در دستور کار قرار می‌دهد، درحالی‌که در ظاهر از گفتگو سخن می‌گوید، در عمل پروژه فشار حداکثری تحریم‌ها را پیش می‌برد تا اقتصاد ایران را به زانو درآورد. همان‌گونه که در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش، در عین ابراز آمادگی برای مذاکره، از کشورهای دیگر می‌خواست که از هرگونه همکاری اقتصادی با ایران خودداری کنند.
اکنون نیز تمدید نکردن معافیت‌های تحریمی، پرده دیگری از این سیاست را آشکار کرده است. چند سال پیش، وزیر نیروی ایران اعلام کرده بود که هر کشوری که تصور می‌کند می‌تواند به عراق برق صادر کند، ایران از آن استقبال خواهد کرد. عراق که به‌دلیل جنگ و حملات گروه‌های تکفیری با بحران تأمین برق روبه‌رو است، ناچار به واردات برق از ایران شده بود. در همین راستا، وزیر وقت برق عراق نیز تأکید کرده بود که پرداخت مطالبات ایران در دستور کار قرار دارد و این کشور امیدوار است صادرات برق ایران در تابستان کاهش پیدا نکند. این مسئله نشان می‌دهد که واردات برق از ایران برای عراق یک ضرورت است.
این کشور مذاکراتی با عربستان و ترکیه برای تأمین برق داشته است. اما ترکیه خود با چالش‌هایی در تأمین برق روبه‌رو است و امکان صادرات گسترده به عراق را ندارد. از سوی دیگر، عربستان و ترکیه برای انتقال برق به عراق به زیرساخت‌های جدیدی نیاز دارند که هم زمان‌بر است و هم پرهزینه.
سوال اینجاست که آیا توقف واردات برق عراق از ایران در راستای همکاری‌های امنیتی آمریکا با دولت عراق است؟ یا اینکه واشنگتن حاضر است منافع عراق را قربانی سیاست‌های ضدایرانی خود کند؟ عراق در تابستان با کمبود ۱۲۰۰ مگاوات برق روبه‌رو است. ساخت نیروگاهی با این ظرفیت حداقل دو سال زمان می‌برد و این همان معضلی است که دولت عراق نیز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. در این میان، ایران همچنان تأمین‌کننده اصلی برق عراق بوده و هیچ کشور دیگری حاضر نشده است در چنین شرایطی تأمین برق این کشور را تضمین کند.
علاوه بر برق، ایران بخش قابل‌توجهی از گاز مورد نیاز عراق را نیز تأمین می‌کند. انتقال گاز از کشورهایی همچون قطر یا آذربایجان نه‌تنها پیچیده و زمان‌بر است، بلکه هزینه‌های سنگینی نیز به همراه دارد، در نتیجه، سیاست‌های ضدایرانی ترامپ در نهایت منجر به افزایش قیمت انرژی در عراق خواهد شد، زیرا بدون ایران، ترانزیت انرژی باید از مسیرهای طولانی‌تر و پرهزینه‌تری انجام شود.
در سطحی کلان‌تر، آمریکا در پیشبرد سیاست‌های جهانی خود، منافع هیچ کشوری را لحاظ نمی‌کند. همان‌طور که با اعمال تعرفه‌های تجاری، اتحادیه اروپا و کانادا را تحت فشار گذاشت و تحریم‌هایی را علیه برخی کشورها اعمال کرد، اما واقعیت این است که برخی کشورها همچون چین و ایران، به‌صراحت اعلام کرده‌اند که آماده رویارویی با هر سناریویی از سوی آمریکا هستند.
در نهایت، سیاست‌های یک‌جانبه آمریکا نمی‌تواند برای همیشه ادامه پیدا کند. افزایش فشارها علیه ایران و دیگر کشورها، به شکل‌گیری جبهه‌ای مخالف در برابر واشنگتن منجر خواهد شد؛ جبهه‌ای که می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های جدید اقتصادی و تضعیف نفوذ آمریکا در منطقه و جهان شود. تجربه ۱۰ سال گذشته ایران نشان داده است که با وجود تحریم‌های آمریکا، این کشور نه‌تنها توانسته است نیازهای داخلی خود را تأمین کند، بلکه در برخی حوزه‌ها به یک بازیگر مهم صادراتی نیز تبدیل شده است. آیا آمریکا می‌تواند در برابر این واقعیت ایستادگی کند؟